Η άλλη πλευρά της οικονομικής κρίσης

Η άλλη πλευρά της οικονομικής κρίσης

Πολύς ο λόγος για την οικονομική κρίση και τις αιτίες της, όπως επίσης πολύς ο λόγος για τις συνέπειες της. Λιγότερες βέβαια οι αναφορές σε συγκεκριμένες συνέπειες που δεν είναι άλλες από τις επιβαρύνσεις στην ψυχική υγεία του ανθρώπου. Και το βεβαιότερο όλων, μηδαμινές οι αναφορές μέσα σε πιο οικονομικό- κοινωνικό- πολιτικό σύστημα(καπιταλισμό) παίρνουν μέρος- εκδηλώνονται.

Υπάρχουν αρκετές μελέτες που δείχνουν ότι η έλλειψη οικονομικής ασφάλειας, η απότομη μείωση του μισθού, η ανεργία, καταστάσεις που σχετίζονται με την οικονομική κρίση του συστήματος αποτελούν σοβαρή απειλή για την ψυχική υγεία του ανθρώπου όπως αυτές εκδηλώνονται, είτε σαν κατάθλιψη είτε σαν γενικευμένο άγχος, χρήση αλκοόλ, ναρκωτικών, επιθετικότητα και βία και στην πιο ακραία της μορφή αυτοκτονία.

Ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας επίσημα προειδοποιεί ότι η οικονομική κρίση οδηγεί σε αύξηση των αυτοκτονιών.

Μια έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που δημοσίευσαν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, υπολογίζει πως μια αύξηση της ανεργίας κατά 4 % συνεπάγεται αντίστοιχη άνοδο των αυτοκτονιών και των δολοφονιών κατά 6%, αλλά και της χρήσης αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών κατά 28%. Επίσης υπολογίζεται ότι το ποσοστό των ανθρώπων που εμφανίζει κατάθλιψη μετά από μεγάλη οικονομική απώλεια ξεπερνά το70% του γενικού πληθυσμού. Πράγματι, το τελευταίο διάστημα έχει αυξηθεί ο αριθμός των κλήσεων στη γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία από άτομα που βιώνουν οικονομικά αδιέξοδα, ανεργία ή εργασιακή ανασφάλεια. Με αφορμή το 38ο Ετήσιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο (Αθήνα 16-19/5/2012) παρουσιάστηκαν τα εξής στοιχεία: Η οικονομική κρίση, η ανεργία και η ανασφάλεια είναι οι βασικές αιτίες για την αύξηση των αυτοκτονιών κατά 22% τη διετία 2009 - 2011. Απ' τη βαριά ατμόσφαιρα δε μένουν ανεπηρέαστα τα παιδιά, καθώς την τελευταία διετία αυξήθηκαν κατά 10% - 15% οι νοσηλείες τους στα νοσοκομεία λόγω ψυχογενών αιτιών.

Υπάρχει λοιπόν συμπερασματικά ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ της ανεργίας, της οικονομίας γενικότερα και της ψυχικής υγείας.

Και επειδή σε κάποιους ( κυβερνώντες - σύστημα ) η αριθμολαγνεία είναι μέρος του τρόπου σκέψης τους, έτσι βιώνουν επιτυχέστερα την ύπαρξή τους,να τους αναφέρουμε ότι στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωσή 59000 αυτοκτονίες αποδίδονται στην κρίση(στοιχεία 2011) Στην Ελλάδα τα στοιχεία είναι ανεπαρκή και για άλλους λόγους όπως είναι το στίγμα που το ίδιο το γεγονός της αυτοκτονίας επιφέρει. Κάποιες βέβαια αναφορές κάνουν λόγο ότι το ποσοστό αυτοκτονιών στη χώρα μας αυξήθηκε σε 5.2% ανά 100000 κατ.

Και σαν να μη φτάνουν αυτά έρχονται στην αντίπερα όχθη και το κοινωνικό κράτος ή καλύτερα η έλλειψη του, να επιδεινώσει την ήδη τεταμένη κατάσταση.

Ο μηχανισμός απλός, ο άνεργος μετά από λίγο καιρό και αφού χάσει και τα ασφαλιστικά του δικαιώματα χάνει και τη μικρή πρόσβαση που θα μπορούσε να έχει στο σύστημα υγείας.

Ποια θεραπεία να βρει ο ψυχικά ασθενής σε ένα σύστημα υγείας που τα πάντα ρυθμίζονται με βάση το χαμηλό κόστος; Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της συνεχούς υποχρηματοδότησης κέντρων φροντίδας ατόμων με ειδικές ανάγκες όπως επίσης το κλείσιμο των μονάδων που ασχολούνται με ανθρώπους με πρόβλημα Αλτσχάιμερ . Και πόσο δυσοίωνο φαντάζει το μέλλον όταν το 2015 θα πρέπει να βάλουν λουκέτο το 3 μεγάλα Ψυχιατρεία της χώρας.

Επίσης είναι γνωστό στο χώρο της ψυχικής υγείας ότι συμπεριφορές όπως η βία και η επιθετικότητα καθώς επίσης και η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών οξύνονται και αυξάνονται και βρίσκουν άλλες μορφές να εκδηλωθούν. Υπάρχει σαφής συσχέτιση αυτοκτονικότητας και τροχαία ατυχήματα.

Θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε τη λίστα περιγράφοντας τις επιπτώσεις ,αν πιστεύουμε πραγματικά ότι θα ενίσχυε γενικά την επιχειρηματολογία.

Εκείνο που πραγματικά αξίζει τον κόπο να αναφέρουμε είναι το πλαίσιο- σύστημα μέσα στο οποίο εκδηλώνονται αυτού του είδους οι συμπεριφορές.

Για παράδειγμα Στη Ρωσία μετά τη Σοβιετική εποχή, περίοδο 1992-1994 οι αυτοκτονίες και οι βίαιοι θάνατοι αυξήθηκαν τόσο πολύ, που μιλούσαμε για «μαύρη ζώνη θανάτου» στις χώρες της Βαλτικής και στην ίδια τη Ρωσία. Τα οικονομικά «πειράματα» της ρωσικής κυβέρνησης που είναι γνωστά επίσης ως « θεραπεία σοκ,» ξεκίνησαν στη Ρωσία στις αρχές του 1992 και συνοδεύονταν από την κατάργηση των ελέγχων των τιμών και γοργή μείωση των πραγματικών μισθών, των συντάξεων και τη σχεδόν πλήρους απώλειες των προσωπικών αποταμιεύσεων.

Λίγο μετά το 1992, η Ρωσία παρουσίασε σημαντική και απότομη αύξηση της συνολικής θνησιμότητας μεταξύ 1990-1994. Η θνησιμότητα από αυτοκτονία αυξήθηκε δραματικά μετά το 1994 και συνέχισε να είναι η κύρια αιτία του βίαιου θανάτου για τους άντρες στη Ρωσία.

Επίσης τραγικό το γεγονός ότι σημειώνονται 19,8 αυτοκτονίες ανά 100.000 παιδιά. Έτσι, η παλινόρθωση του καπιταλισμού, που έφερε στη Ρωσία όλα τα γνωστά κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν κι οι υπόλοιπες καπιταλιστικές χώρες, την οδήγησε στο να καταλάβει την πρώτη θέση στην Ευρώπη στις αυτοκτονίες εφήβων μεταξύ 15 και 19 ετών και την έκτη στην παγκόσμια κατάταξη. Κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο στη Ρωσία αυτοκτονούν 200 παιδιά ηλικίας 10 έως 14 ετών, καθώς και 1.500 έφηβοι 15 με 19 ετών. Η Ρωσία καταλαμβάνει τις πρώτες θέσεις στις αυτοκτονίες από το 2003. Συνολικά μέσα στα τελευταία χρόνια ο αριθμός των παιδικών αυτοκτονιών και των αποπειρών αυτοκτονίας σε όλο τον πληθυσμό αυξήθηκε κατά 35-37% (από το 1990 έως το 2010, στα 20 χρόνια της καπιταλιστικής παλινόρθωσης καταγράφτηκαν επίσημα περίπου 800 χιλιάδες αυτοκτονίες σε όλες τις ηλικιακές ομάδες).

Βέβαια ο κατάλογος των χωρών επεκτείνεται και πέραν της Ρωσίας. Στην Ισπανία οι αυτοκτονίες έχουν γίνει πλέον συχνό φαινόμενο αφού το 34% των αυτοκτονιών που πραγματοποιούνται στην Ισπανία έχουν άμεση σχέση με τις εξώσεις. Αυτοκτονίες που αυξήθηκαν δραματικά μέσα στο 2012 καθώς εκτινάχθηκαν οι εξώσεις κατά 16,7% σε σχέση με το 2011. Ο αριθμός των πολιτών που χάνουν τα σπίτια τους, αδυνατώντας να πληρώσουν την υποθήκη, εξαιτίας της ανεργίας που ήδη έχει ξεπεράσει το 27%, τις μειώσεις των αποδοχών και τις συνεχιζόμενες περικοπές αυξάνεται καθημερινά καθώς γίνονται 517 εξώσεις κάθε μέρα από την αρχή του 2013.(χώρα χωρίς μνημονικές δεσμεύσεις)

Βέβαια αύξηση και όξυνση αυτών των συμπεριφορών παρατηρούνται και σε καθεστώς υπέρ εντατικοποίησης της εργασίας .Για παράδειγμα στην Κίνα όπου η απεργία είναι παράνομη η FOXCONN, ο κολοσσός της βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας, που κατασκευάζει τα ipod και ipad για την APPLE, αντιμετώπισε 10 αυτοκτονίες μέσα στο 2010 Το γεγονός ότι η διοίκηση της εταιρείας αναγκάζει τους εργαζόμενους της να υπογράψουν σύμβαση πως δεν θα αυτοκτονήσουν δεν έχει βελτιώσει την κατάσταση.

Στη Γαλλία και στην κατά κάποιο τρόπο κρατική επιχείρηση Φρανς Τέλεκομ 59 αυτοκτονίες έλαβαν μέρος στην τελευταία τριετία(στοιχεία του 2011). Ο λόγος, η κατάκτηση του στόχου του προγράμματος NEXT. Ένα πρόγραμμα που σάρωνε τους μισθούς και τις εργασιακές συνθήκες των εργαζομένων. Ως επιβεβαίωση του παραπάνω γεγονότος πρώην γενικός διευθυντής αποκάλυψε ότι σχεδόν 22000 εργαζόμενοι εξωθήθηκαν σε παραίτηση και μάλιστα στο σχέδιο αυτό περιλαμβάνονταν και διαδικασίες παρακολούθησης των εργαζομένων αυτών εκ του μακρόθεν προκειμένου να διαπιστωθεί σε ποια φάση κατάθλιψης ή νευρικής κατάπτωσης βρισκόταν μέσα από την εφαρμογή κάποιας «καμπύλης πένθους». Την ίδια περίοδο η επιχείρηση παρουσίασε κέρδη 4διςευρώ.

Τελειώνοντας, ρωτώντας μας κάποιος ποια είναι η προστασία τελικά του ανθρώπου ένα πράγμα θα μπορέσουμε να πούμε με βεβαιότητα, μόνο μια προσέγγιση με βάση και στόχο τον άνθρωπο θα μπορούσε να δώσει πραγματική λύση στο τόσο αυξημένο και οξυμένο πρόβλημα των συνεπειών της οικονομικής κρίσης. Σ ένα σύστημα που η υγεία δεν θα αποτελεί εμπόρευμα και ως επακόλουθο αυτού, προνόμιο των λίγων και εκλεκτών. Σε ένα κοινωνικό-οικονομικό σχηματισμό που η πρόληψη θα αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωσή του απέναντι στον άνθρωπο. Σε ένα σύστημα που οι γενvεσιουργές αιτίες (εκμετάλλευση, φτώχεια, εξαθλίωση, ανεργία) θα αποτελούν αναμνήσεις ενός συστήματος που ήταν σε σήψη. Σε ένα σύστημα αξιών όπου ο άνθρωπος είναι ο πρωταρχικός στόχος και αποδέκτης όλων των ενεργειών του ίδιου του συστήματος.