Σαρώνουν οι γυναικολογικοί καρκίνοι

 Πάνω από 1,3 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως διαγνώστηκαν με γυναικολογικούς καρκίνους το 2020 (44% τραχήλου της μήτρας, 23% ωοθηκών, 29% ενδομητρίου και λιγότερο από 5% αιδοίου και κόλπου), σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν χτες, Παγκόσμια Μέρα Γυναικολογικής Ογκολογίας. Πάνω από το 20% των νέων περιστατικών το 2020 εντοπίζονται στην Ευρώπη.

Παρόλο που ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να αποφευχθεί και να θεραπευτεί, αν διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, με τον έλεγχο HPV και το ΠΑΠ-τεστ, το 70% των γυναικών δεν κάνει τις αναγκαίες εξετάσεις. Το 2020 καταγράφηκαν 420.000 θάνατοι παγκοσμίως. Μόνο στα «επιτυχημένα συστήματα Υγείας» στις χώρες της ΕΕ, κάθε ώρα 2 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους λόγω του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Ωστόσο, σε ένα ολοκληρωμένο, κεντρικά σχεδιασμένο σύστημα Υγείας, με σύγχρονες, πλήρως στελεχωμένες και εξοπλισμένες δημόσιες μονάδες ΠΦΥ, αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν, που θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην ανάγκη πρόληψης, «οι τακτικοί έλεγχοι και εξετάσεις αυξάνουν την πιθανότητα πρόληψης ή ακόμη και έγκαιρης διάγνωσης γυναικολογικών καρκίνων, ώστε η θεραπεία να είναι πιο αποτελεσματική και να είναι δυνατή η αποθεραπεία».

Ακόμα και ο αναγκαίος εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), που είναι ο κυριότερος αιτιολογικός παράγοντας των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας και το εμβόλιο είναι 70% - 80% αποτελεσματικό, μένει σε τραγικά χαμηλά ποσοστά (κάτω από 30%) στις νέες γενιές. Με ή χωρίς πανδημία, ο λαός πληρώνει βαρύ τίμημα από τις διαχρονικές ελλείψεις στο δημόσιο σύστημα Υγείας, που σκόπιμα υποβαθμίζεται από όλες τις κυβερνήσεις, ώστε να πέσουν ως ώριμο φρούτο και «λύση» οι ΣΔΙΤ, η αύξηση πληρωμών, η ιδιωτικοποίηση και άλλων υπηρεσιών Υγείας και η διεύρυνση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων.

Οροι και προϋποθέσεις για τον αναγκαίο εμβολιασμό παιδιών και εφήβων

Οεμβολιασμός αποτελούσε και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά όπλα για την αντιμετώπιση κάθε πανδημίας. Μετράει περισσότερο από διακόσια χρόνια η χρήση αυτού του μέτρου για την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας και η εφαρμογή του έχει οδηγήσει στην εξάλειψη αρκετών λοιμωδών νοσημάτων, που κατά το παρελθόν προκάλεσαν πανδημίες με αμέτρητα θύματα. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε το εξής: Οταν ο ιολόγος και εφευρέτης του εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας, Τζόνας Σολκ, σε τηλεοπτική συνέντευξη ρωτήθηκε: «Ποιος είναι ο κάτοχος ευρεσιτεχνίας του εμβολίου;», απάντησε: «Θα έλεγα πως κάτοχοί του είναι όλοι οι άνθρωποι. Δεν υπάρχει πατέντα. Μπορείς να πατεντάρεις τον ήλιο;». Θυμίζουμε ότι μέχρι τότε ο ιός της πολιομυελίτιδας θεωρούνταν ο κυριότερος κίνδυνος της δημόσιας υγείας στις ΗΠΑ (ενδεικτικά μόνο το 1952 καταγράφηκαν 58.000 κρούσματα, 3.145 άνθρωποι απεβίωσαν και 21.269 έμειναν ανάπηροι, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους παιδιά). Τα τελευταία δύο χρόνια περίπου, η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με την πανδημία COVID-19, για την αντιμετώπιση της οποίας έχει αναπτυχθεί ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο. Γι' αυτό καλούμε τον λαό να εμβολιαστεί, μακριά από ανορθολογισμούς, εμπορικές πατέντες και οικονομικές σκοπιμότητες.

Επιπλέον, πριν από μερικούς μήνες (Μάης του 2021) δόθηκε η έγκριση και για τον εμβολιασμό των παιδιών απέναντι στον SARS-COV-2, προσφέροντας σε χιλιάδες παιδιά μία σοβαρή δυνατότητα προστασίας.

Η νόσος και οι επιπλοκές της επηρεάζουν και τα παιδιά

Στα παιδιά, κατά κανόνα, η λοίμωξη από SARS-COV-2 (COVID-19) είναι ήπια και ασυμπτωματική με εκδηλώσεις ήπιας γριπώδους συνδρομής, όπως πυρετός, κόπωση, μυαλγίες, ρινίτιδα και βήχας. Αν και ο κίνδυνος για σοβαρή λοίμωξη COVID-19 είναι μικρός, σε σπάνιες περιπτώσεις τα παιδιά μπορεί να νοσήσουν σοβαρά και να χρειαστούν νοσηλεία. Μελέτες έχουν δείξει ότι από αυτά που θα χρειαστούν νοσηλεία, περίπου το 1/3 θα νοσηλευτεί σε Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ) ή Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).

Σπάνια σοβαρή επιπλοκή της λοίμωξης COVID-19 στα παιδιά αποτελεί το Πολυσυστηματικό Φλεγμονώδες Σύνδρομο (Multisystem Inflammatory Syndrome in Children MIS-C), το οποίο εμφανίζεται από 2 έως και 6 βδομάδες μετά τη νόσηση του παιδιού με κορονοϊό. Η κλινική εικόνα του συνδρόμου χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία ζωτικών οργάνων με σημαντική έκπτωση της λειτουργίας τους και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Παιδιά που εκδήλωσαν το MIS-C εμφάνισαν σοβαρή φλεγμονώδη αντίδραση σε διάφορα όργανα όπως καρδιά, πνεύμονες, εγκέφαλος, νεφροί, με εκδηλώσεις από τα αντίστοιχα όργανα όπως υπόταση, μυοκαρδίτιδα, ανεύρυσμα στα στεφανιαία αγγεία και πολυοργανική ανεπάρκεια. Η συνολική θνητότητα του MIS-C στα παιδιά υπολογίζεται περίπου 1%-2% (σύμφωνα με το CDC μέχρι 30 Ιούλη επί συνόλου 4.404 περιπτώσεων MIS-C καταγράφηκαν 37 θάνατοι στις ΗΠΑ). Αν συνυπολογίσουμε την ολοένα και μεγαλύτερη συμμετοχή των παιδιών στα νέα περιστατικά COVID-19 λόγω της αυξημένης μεταδοτικότητας της μετάλλαξης «Δέλτα» και του εμβολιασμού των ενηλίκων, αναμένεται αύξηση του ποσοστού των παιδιών με λοίμωξη από COVID-19 που θα εκδηλώσουν το παραπάνω σύνδρομο.

Συγχρόνως, έντονος προβληματισμός υπάρχει στην επιστημονική κοινότητα για την επίδραση της εμμένουσας παραμονής συμπτωμάτων μετά από νόσηση COVID-19 στον παιδιατρικό πληθυσμό (Long COVID-19). Στοιχεία από πρόσφατη μελέτη δείχνουν ότι σε περισσότερα από τα μισά παιδιά ηλικίας 6-12 χρόνων που ανάρρωσαν από τη λοίμωξη, μπορεί να επιμείνουν συμπτώματα όπως κόπωση, αρθραλγίες, αίσθημα παλμών, δύσπνοια και διαταραχές ύπνου - συγκέντρωσης έως και 6 μήνες μετά. Από το Ηνωμένο Βασίλειο στοιχεία από την εθνική υπηρεσία στατιστικής υπολογίζουν σε 14,5% το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 12-16 χρόνων με συμπτώματα long COVID-19 πέντε βδομάδες μετά την αρχική λοίμωξη.

Γιατί να εμβολιαστεί ένα παιδί;

Η προφύλαξη των παιδιών από τις σοβαρές επιπλοκές (MIS-C, Long COVID-19) και τη νοσηλεία (δέκα φορές μικρότερος κίνδυνος στα εμβολιασθέντα παιδιά σε σύγκριση με τα ανεμβολίαστα), η ενίσχυση του τείχους ανοσίας τόσο μέσα στην ίδια την οικογένεια (προφύλαξη μικρών βρεφών και ευπαθών ατόμων) όσο και στην κοινωνία έχει οδηγήσει μια σειρά από χώρες (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ιταλία, Αυστραλία, Καναδάς, Κίνα, Ισραήλ) στην έγκριση εμβολιασμού των παιδιών και εφήβων.

Μέχρι σήμερα, περισσότερα από 10.000.000 παιδιά στις ηλικίες 12-17 ετών έχουν εμβολιαστεί παγκοσμίως και δεν έχει αναφερθεί κανένας θάνατος, ενώ οι όποιες λίγες παρενέργειες του εμβολίου είναι παρόμοιες με αυτές των ενηλίκων, διαρκούν 1-3 μέρες και εμφανίζονται κυρίως μετά τη 2η δόση. Οι κυριότερες είναι: Πόνος στο σημείο της ένεσης, αδυναμία, πονοκέφαλος, ρίγη, μυϊκός πόνος, πυρετός, πόνοι αρθρώσεων, διαταραχές περιόδου.

Σε σπάνιες περιπτώσεις (18:1.000.000) το εμβόλιο έχει συσχετιστεί με φλεγμονή του μυοκαρδίου ή του περικαρδίου (συχνότερα στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια). Τα συχνότερα συμπτώματα είναι πόνος στο στήθος, δυσκολία στην ανάσα (δύσπνοια), αίσθημα φτερουγίσματος στην καρδιά (ταχυπαλμία) και πρέπει να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η νόσος αυτοπεριορίζεται. Υπογραμμίζεται ότι η λοίμωξη από COVID-19 προκαλεί τουλάχιστον εξαπλάσιο αριθμό περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας.

Εμβολιαστική πολιτική για τον παιδιατρικό πληθυσμό

Ο εμβολιασμός των παιδιών και εφήβων απαιτείται να διενεργείται σε ξεχωριστές εμβολιαστικές δομές αποκλειστικά για αυτές τις ηλικιακές ομάδες, με εξαντλητική ενημέρωση των παιδίατρων που θα στελεχώσουν τις δομές αυτές. Αξιοποιώντας τα ολοένα και εμπλουτιζόμενα επιστημονικά δεδομένα και στη βάση ιατρικών ενδείξεων να διενεργείται ο εμβολιασμός και να μην υπονομεύεται από τη γνωστή λογική της ατομικής ευθύνης που ρίχνεται στην κάθε οικογένεια αν θα εμβολιάσει τα παιδιά της.

Ενα άλλο εξίσου αναγκαίο με τον εμβολιασμό ζήτημα που πρέπει να τονιστεί, είναι η συστηματική παρακολούθηση των εμβολιασμένων παιδιών για τυχόν σπάνιες παρενέργειες από το εμβόλιο. Η στενή παρακολούθηση της πορείας της υγείας των εμβολιασμένων θα καταφέρει να ανιχνεύσει ακόμα και τις πιο σπάνιες παρενέργειες του νέου εμβολίου και θα συμβάλει στον εμπλουτισμό και στην ανανέωση των επιστημονικών δεδομένων.

Οι φορείς και οι σύλλογοι του γονεϊκού κινήματος μπορούν να διεκδικήσουν την αναβάθμιση και στελέχωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, την ένταξη ιατρών και νοσηλευτών στις σχολικές μονάδες και την αναβάθμιση του κέντρου ελέγχου - φαρμακοεπαγρύπνησης για σταθερή παρακολούθηση των εμβολιασμένων, έγκαιρη παρέμβαση σε τυχόν παρενέργειες και επιστημονική καταγραφή των αποτελεσμάτων του εμβολιασμού.

Ετσι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του λαού απέναντι στα νέα επιτεύγματα της ιατρικής επιστήμης και θα μπουν στο περιθώριο ανορθολογικές και σκοταδιστικές αντιλήψεις.

Σχολεία ανοιχτά με όλα τα μέτρα προστασίας

Ο αναγκαίος εμβολιασμός των παιδιών πρέπει να συνοδεύεται και από μέτρα που θα περιορίζουν τη μετάδοση του ιού στις σχολικές μονάδες και θα οδηγήσουν στην έγκαιρη ανίχνευση των μολυνθέντων. Ομως τα νέα πρωτόκολλα που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση για τη λειτουργία των σχολείων περιορίζονται στη διαχείριση του κρούσματος, χωρίς να παίρνουν τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης για την αποφυγή μετάδοσης του ιού. Με τη νέα σχολική χρονιά, γονείς και μαθητές θα βρεθούν μπροστά σε συγχωνευμένα τμήματα με αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη, ακατάλληλες αίθουσες σε μέγεθος και αερισμό (αίθουσες σε κοντέινερ και υπόγεια) και λιγοστό προσωπικό καθαριότητας.

Ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος, αλλά από μόνος του δεν αρκεί για να εξασφαλίσει τη μείωση της νόσησης COVID-19 και των επιπλοκών της στον παιδιατρικό πληθυσμό. Επιβάλλεται να υλοποιηθούν οι προτάσεις που διατυπώνουν οι σύλλογοι των εκπαιδευτικών και των γονέων για ασφαλή διά ζώσης εκπαίδευση με ελάττωση των μαθητών ανά τάξη, ενίσχυση του προσωπικού καθαριότητας στα σχολεία, αίθουσες κατάλληλες που θα αερίζονται επαρκώς και διενέργεια δωρεάν, επαναλαμβανόμενων, μαζικών τεστ στα σχολεία με ευθύνη του ΕΟΔΥ προκειμένου να περιοριστεί η εξάπλωση της πανδημίας.

Ταυτόχρονα, γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να διεκδικήσουν από το κράτος και την κυβέρνηση μέτρα στήριξης όλων των βαθμίδων του δημόσιου συστήματος Υγείας, σε συνδυασμό με μέτρα πρόληψης της μετάδοσης του ιού και έγκαιρης ανίχνευσης των μολυνθέντων παιδιών.

Με την εφαρμογή όλων των παραπάνω προτάσεων μπορούν να επιτευχθούν ο έλεγχος και η εξάλειψη της συγκεκριμένης πανδημίας, προτάσεις τις οποίες η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι ούτε επιδιώκει να τις λάβει υπόψιν, αλλά και ούτε μπορεί να τις υλοποιήσει.

Μητσιάκος Γιώργος ,Αναπληρωτής καθηγητής Παιδιατρικής-Νεογνολογίας Ιατρικής ΑΠΘ,Β Νεογνολογική κλινική νοσοκομείου Παπαγεωργίου

Μπάνος Λάμπρος Παιδίατρος Επιμελητής Β, ΜΕΘ νοσοκομείου παίδων "Αγία Σοφία"

Πηγές:

1. Kim L, Whitaker M, O'Halloran A, Kambhampati A, Chai SJ, Reingold A, et al. Hospitalization rates and characteristics of children aged <18 years hospitalized with laboratory-confirmed COVID-19 - COVID-NET, 14 States, March 1-July 25, 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. (2020) 69:1081- 8. doi: 10.15585/mmwr.mm6932e3

2. Kaushik A, Gupta S, Sood M, Sharma S, Verma S. A systematic review of multisystem inflammatory syndrome in children associated with SARS-CoV-2 infection. Pediatr Infect Dis J 2020; 39: e340-46.

3. Kaushik A, Gupta S, Sood M, Sharma S, Verma S. A systematic review of multisystem inflammatory syndrome in children associated with SARS-CoV-2 infection. Pediatr Infect Dis J 2020; 39: e340-46.

4. Delahoy MJ, Ujamaa D, Whitaker M, et al. Hospitalizations Associated with COVID-19 Among Children and Adolescents - COVID-NET, 14 States, March 1, 2020-August 14, 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. ePub: 3 September 2021. DOI: http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.mm7036e2

5. Buonsenso D, Munblit D, De Rose C, Sinatti D, Ricchiuto A, Carfi A, et al. Preliminary evidence on long COVID in children. Acta Paediatr. (2021) 110:2208-11. doi: 10.1111/apa.15870

6. Gargano JW. Use of mRNA COVID-19 Vaccine After Reports of Myocarditis Among Vaccine Recipients: Update from the Advisory Committee on Immunization Practices- United States, June 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2021;70. doi:10.15585/mmwr.mm7027e2

7. CDC: Centers for Disease Control and Prevention

ΑΓΓΛΙΑ - «ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» Απογείωση της πολιτικής «εμβόλιο και ατομική ευθύνη» στη διαχείριση της πανδημίας

 Στις 19 του Ιούλη, η Βρετανία προχώρησε σε αυτό που ο αστικός Τύπος της χώρας ονόμασε «Μέρα της Ελευθερίας», δηλαδή την άρση σχεδόν όλων των περιοριστικών μέτρων που είχε επιβάλει η κυβέρνηση για τη διαχείριση της πανδημίας COVID-19.

Συγκεκριμένα, αφαίρεσε την οδηγία για χρήση μάσκας, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και το όριο στον αριθμό των ανθρώπων που μπορούν να βρίσκονται συγκεντρωμένοι στον ίδιο χώρο.

Μετά απ' αυτό, ο Βρετανός πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, χαρακτήρισε τη Βρετανία την πρώτη χώρα που προσπαθεί να επανέλθει στην «κανονικότητα», στηριζόμενη αποκλειστικά στον εμβολιασμό, για την προστασία από τον κορονοϊό.

Με άλλα λόγια, αφαιρώντας μάσκες και περιορισμούς, που ούτως ή άλλως δεν υποκαθιστούν την ανάγκη για ουσιαστικά μέτρα ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος Υγείας, προστασίας των εργαζομένων και του λαού, ο Τζόνσον απεκδύθηκε οποιασδήποτε ευθύνης του κράτους, πέρα από το να παρέχει τη δυνατότητα εμβολιασμού, με τα γνωστά προβλήματα που αντιμετώπισε η πορεία του εμβολιασμού και στη Βρετανία.

Προχώρησε σε ένα πρωτότυπο σε παγκόσμιο επίπεδο «πείραμα» εθνικών διαστάσεων, με στόχο την εξυπηρέτηση του κεφαλαίου, μεταποιητικού, εμπορικού, μεταφορών, τουρισμού, υπηρεσιών κ.τ.λ., ένα «επικίνδυνο και ανήθικο πείραμα», όπως το χαρακτήρισαν ακόμα και κορυφαίοι Βρετανοί επιστήμονες, με ανοιχτή επιστολή τους στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Lancet».

Οπως προειδοποιούν, το πείραμα αυτό θα προκαλέσει μη αναγκαίους θανάτους, θα διαδώσει τη λεγόμενη «μακρά COVID» σε εκατοντάδες χιλιάδες και ίσως οδηγήσει στην εμφάνιση ενός νέου υπερμεταδοτικού στελέχους του κορονοϊού.

Εξετάζοντας τα στατιστικά δεδομένα για την εξέλιξη της δημόσιας Υγείας στη Βρετανία, η «Μέρα της ελευθερίας» φαίνεται να σηματοδοτεί οτιδήποτε άλλο εκτός από το τέλος της πανδημίας. Η Βρετανία των 130.000 και πλέον νεκρών από τον κορονοϊό δείχνει να βαδίζει προς άλλη μια καταστροφική έξαρση της πανδημίας.

Είναι η χώρα που η κυβέρνησή της στην πρώτη φάση της πανδημίας διακήρυττε για ένα διάστημα ότι θα την αντιμετωπίσει μέσω της ανοσίας της αγέλης, που θα αναπτυσσόταν φυσιολογικά, καθώς οι άνθρωποι θα αρρώσταιναν από τον ιό!

Είναι χαρακτηριστικό για την αντιμετώπιση των μέτρων ακόμη και μέσα στη Βρετανία ότι όλες οι προβλεπόμενες άρσεις περιορισμών πραγματοποιήθηκαν μόνο στην Αγγλία, ενώ Σκοτία, Ουαλία και Βόρεια Ιρλανδία προχώρησαν - με βάση αποφάσεις των τοπικών κυβερνήσεων - σε άρση ορισμένων μόνο απ' αυτούς.

Παλινωδίες

Το αν η κυβέρνηση της Βρετανίας θα παραμείνει στην απόφασή της δεν είναι καθόλου σίγουρο, καθώς και στο παρελθόν έχει κάνει αρκετές στροφές 180 μοιρών, όπως η λεγόμενη «ακύρωση των Χριστουγέννων», όταν τον περασμένο Δεκέμβρη, μετά από έξαρση του στελέχους Αλφα (γνωστή τότε ως βρετανική μετάλλαξη) του κορονοϊού, είχε θέσει ισχυρούς περιορισμούς, τρεις μόλις μέρες μετά τη βεβαίωση ότι δεν θα έβαζε περιορισμούς ενόψει Χριστουγέννων. Οι παλινωδίες δεν είναι φαινόμενο μόνο της ελληνικής, αλλά όλων των αστικών κυβερνήσεων, και η βρετανική βρίσκεται στην κορυφή της λίστας.

Η ...επάνοδος στην «κανονικότητα» πραγματοποιήθηκε λίγες μέρες μετά από μια μεγάλη έξαρση διάδοσης του πολύ μεταδοτικού στελέχους «Δέλτα». Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι έπαιξε ρόλο και η διάθεση ικανοποίησης του ποδοσφαιρόφιλου εγγλέζικου κοινού, την περίοδο που η ομάδα ποδοσφαίρου της Αγγλίας προχωρούσε στο Euro και τα πλήθη συνωστίζονταν κατά δεκάδες χιλιάδες χωρίς μάσκες ή αποστάσεις στα βρετανικά γήπεδα, προκαλώντας έκπληξη σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο.

Η εξέλιξη αυτή στην Αγγλία παρακολουθείται στενά από επιστήμονες και πολιτικούς σε όλο τον κόσμο, την ώρα που στο Ισραήλ και σε ορισμένες Πολιτείες των ΗΠΑ επανέφεραν τη μάσκα όταν έγινε ορατός ο κίνδυνος από τη μετάλλαξη «Δέλτα».

Η αποκλειστική στήριξη στο προστατευτικό αποτέλεσμα του εμβολιασμού δεν έχει προηγούμενο σε καμία άλλη χώρα. Η «Δέλτα», που είναι τόσο μεταδοτική όσο και η ανεμοβλογιά, έχει οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων σε όλο τον κόσμο, τη χειρότερη έξαρση της πανδημίας στην Κίνα μετά την αρχική στη Γουχάν.

Η Αγγλία ασύνετα έχει γίνει ο «πειραματικός βραχίονας» ολόκληρου του κόσμου στη μελέτη τού πόσο καλά μπορούν να προστατεύσουν τα εμβόλια από μόνα τους, λέει η Σουζάν Μπάτλερ - Γου, κλινική μικροβιολόγος του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας.

Αύξηση

Τα στοιχεία δείχνουν ότι στην Αγγλία υπάρχει σταθερή αύξηση και των κρουσμάτων και των νοσηλειών και των θυμάτων COVID, από τη «Μέρα της ελευθερίας» και μετά. Ετσι, μεταξύ 19 και 25 Αυγούστου υπήρξε αύξηση κρουσμάτων κατά 12,1% σε σχέση με τη βδομάδα που προηγήθηκε. Στην ίδια εβδομαδιαία σύγκριση κατά 9,4% αυξήθηκαν και οι νοσηλείες, ενώ κατά 13,4% αυξήθηκαν οι θάνατοι από κορονοϊό.

Καθώς ο χειμώνας πλησιάζει, οι άνθρωποι στην Αγγλία θα ζουν όλο και περισσότερο σε κλειστούς χώρους, όπου η μεταδοτικότητα είναι μεγαλύτερη. Και η ζημιά από τον κορονοϊό, σε συνδυασμό με την τραγική έλλειψη μέτρων προστασίας, στη λογική του «κόστους - οφέλους», δεν φαίνεται μόνο στα στοιχεία για την καθημερινή εκατόμβη νεκρών, αλλά και στην αύξηση του αριθμού όσων πάσχουν από «μακρά COVID», όπως τονίζει η Ντίπτι Γκουρντασάνι, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο Κουίν Ελίζαμπεθ του Λονδίνου και μία από τους 100 επιστήμονες που έστειλαν την ανοιχτή επιστολή στο «Lancet».

Η Γκουρντασάνι θεωρεί ότι οι περιορισμοί άρθηκαν πρόωρα, καθότι τα κρούσματα συνεχίζουν να αυξάνονται, παρότι το 90% του πληθυσμού στην Αγγλία διαθέτει αντισώματα στον κορονοϊό, είτε από τον εμβολιασμό του (88% έχουν κάνει την πρώτη δόση, 77% και τις δύο δόσεις) είτε επειδή ανέρρωσε μετά από μόλυνση από τον κορονοϊό.

«Το πρόβλημα δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί αποκλειστικά από το πρόγραμμα εμβολιασμού», λέει ο Μαρκ Γούλχαουζ, καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Αλλά η κυβέρνηση Τζόνσον και οι άλλες κυβερνήσεις του κεφαλαίου αντιμετωπίζουν τη δημόσια υγεία με άλλα κριτήρια...

Επιμέλεια:Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγές: «Scientific American», http://coronavirus.data.gov.uk

Αδύνατη η απαλλαγή από επιδημικά ξεσπάσματα, όσο θα υπάρχουν ανεμβολίαστες μάζες ανθρώπων οπουδήποτε στη Γη

 

Η Αφρική έχει δηλωμένα μόλις 3 εκατομμύρια κρούσματα COVID-19 από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα. Διάφοροι προσπάθησαν να ερμηνεύσουν το φαινόμενο του μικρού αριθμού κρουσμάτων, ως οφειλόμενο στο νεαρό του αφρικανικού πληθυσμού, ή στις γρήγορα εφαρμοσμένες και αυστηρές καραντίνες. Ομως, αναρίθμητες έρευνες που ανέλυσαν δείγματα αίματος κατοίκων της ηπείρου δείχνουν σημαντική υποτίμηση των πραγματικών κρουσμάτων, καθώς μεγάλο ποσοστό εμφανίζεται να διαθέτει αντισώματα ενάντια στον SARS-CoV-2, χωρίς να έχει εμβολιαστεί. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η υποτίμηση του αριθμού των κρουσμάτων αυξάνει τον κίνδυνο ευρείας διάδοσης του ιού, παρεμποδίζει τη διαδικασία εμβολιασμού (μειωμένη αποδοχή του ως μη αναγκαίου) και τελικά απειλεί τον έλεγχο της πανδημίας σε παγκόσμια κλίμακα. Οπουδήποτε ο ιός κυκλοφορεί, ειδικά σε περιοχές με μικρή πρόσβαση σε εμβόλια, νέες μεταλλάξεις είναι πιθανό να εμφανιστούν. Μία από τις πιο ανθεκτικές στα αντισώματα μεταλλάξεις, που έχουν εμφανιστεί μέχρι σήμερα, είναι ως γνωστόν η νοτιοαφρικανική. Στη Νότια Αφρική υπάρχει ο μεγαλύτερος αριθμός καταγεγραμμένων κρουσμάτων, αλλά οι υπεύθυνοι για τη δημόσια υγεία στη χώρα θεωρούν ότι ο αριθμός αυτός είναι μόλις το ένα δέκατο του πραγματικού.

«Αν τον αφήσεις να συνεχίσει να διαδίδεται, θα συνεχίσει να εξελίσσεται», προειδοποιεί ο Ρίτσαρντ Λεσέλς, επιδημιολόγος και μέλος της ομάδας που αναγνώρισε πρώτη την επικίνδυνη μετάλλαξη του κορονοϊού στη Νότια Αφρική. Ο Λεσέλς τονίζει ότι το πρόβλημα δεν είναι η Αφρική, νέες παραλλαγές του ιού εμφανίζονται παντού. Το πρόβλημα είναι η πρόσβαση στα εμβόλια. «Είναι σαφές», λέει, «ότι αν αφήσουμε την Αφρική πίσω στο εμβολιαστικό μέτωπο, τότε υπάρχει ξεκάθαρα κίνδυνος να γίνει πιο δύσκολος ο περιορισμός της μετάδοσης». Στο Σουδάν, η επιδημιολόγος Μεϊσούν Νταχάμπ υπολόγισε ότι μόλις το 2% των θανάτων, που οφείλονται στην COVID, αποδίδονται στη νόσο αυτή στις σχετικές στατιστικές.

Ασφάλεια

Οπως επισήμανε ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ, οι πλούσιες χώρες στις οποίες αντιστοιχεί το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν αγοράσει το 60% της προβλεπόμενης παραγωγής εμβολίων, σε μια κούρσα απόκτησης της ανοσίας της αγέλης. Στόχος τους να αποκτήσουν πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό με τους άλλους ιμπεριαλιστές. Αν σήμερα οι λαοί αυτών των λεγόμενων «πλούσιων» χωρών αγωνιούν για τη δική τους πρόσβαση στα εμβόλια, καταλαβαίνει κανείς σε τι κατάσταση βρίσκονται οι λαοί των αφρικανικών χωρών, όπου δεν έχουν εμβολιαστεί παρά μόνο λίγοι υγειονομικοί και οι υπόλοιποι αποκτούν την ανοσία αρρωσταίνοντας και αρκετοί απ' αυτούς πεθαίνοντας. Η αιτία για την έλλειψη εμβολίων στην ΕΕ, αλλά και στην Ουγκάντα είναι η ίδια: Ο καπιταλισμός, η δυνατότητα των μονοπωλίων να παράγουν ό,τι θέλουν, όποτε θέλουν, στην ποσότητα που θέλουν, ώστε να εξασφαλίσουν το μέγιστο κέρδος, ακόμη κι όταν η παραγωγή τους είναι προπληρωμένη. Πολύ περισσότερο δεν δίνουν δεκάρα, όταν δεν είναι προπληρωμένη... Τα πράγματα θα ήταν εντελώς διαφορετικά, αν η παραγωγή σε μια χώρα και ακόμη καλύτερα σε κάθε χώρα ήταν οργανωμένη με κριτήριο την κάλυψη των αναγκών των ανθρώπων, όχι άναρχα με βάση τα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών, αλλά με κεντρικό επιστημονικά οργανωμένο σχεδιασμό, πρόβλεψη, προετοιμασία, αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων για την ανταπόκριση σε έκτακτες ανάγκες και καταστάσεις.

Χωρίς παράλληλο παγκόσμιο εμβολιασμό, η COVID θα συνεχίσει να διαδίδεται και να εξελίσσεται. Ο Νγκόι Νσένγκα, υπεύθυνος του ΠΟΥ για την Αφρική, λέει ότι οι αφρικανικές χώρες έχουν μεγάλο δρόμο μπροστά τους και τονίζει ότι αν αυτό ισχύει για την ήπειρο, τότε μπορεί να ισχύει εξίσου και για τον υπόλοιπο κόσμο. «Αν ένας τόπος, μια χώρα δεν είναι ασφαλής στον κόσμο, καμία χώρα δεν θα είναι ασφαλής».

Παιδιά

Εκτός από τους κατοίκους της Αφρικής και χωρών σε άλλα μέρη του κόσμου, υπάρχει ένα σημαντικό κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού, που δεν θα μπορούσε να εμβολιαστεί, ακόμη κι αν υπήρχαν διαθέσιμα εμβόλια. Πρόκειται, βέβαια, για τα παιδιά, για τα οποία δεν υπάρχουν ακόμη εγκεκριμένα ασφαλή εμβόλια. Με δεδομένο ότι συγκριτικά με ανθρώπους μεγαλύτερων ηλικιών τα παιδιά δεν κινδυνεύουν τόσο από τις επιπλοκές της COVID, η ανάγκη για παιδιατρικό εμβόλιο, ίσως δεν φαίνεται πιεστική. Αλλά οι επιστήμονες τονίζουν πως η πανδημία ίσως δεν ελεγχθεί ποτέ πλήρως, μέχρι να εμβολιαστούν και τα παιδιά. Εμβολιάζοντας μόνο τους ενήλικες, αφήνουμε ευάλωτο «έναν τεράστιο, ανοσολογικά αφελή πληθυσμό», λέει ο παιδίατρος Τζέιμς Κόνγουεϊ, του πανεπιστημίου του Γουισκόνσιν. Χωρίς παιδιατρικό εμβόλιο, «η ασθένεια, ακόμη κι αν τα παιδιά μας δεν αρρωσταίνουν βαριά απ' αυτήν, θα συνεχίσει να υπάρχει και να κυκλοφορεί τακτικά».

Σε έρευνα που δημοσίευσε πρόσφατα το αμερικανικό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Ασθενειών, αν και οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις COVID σε νέους μικρότερους των 18 ετών στην Πολιτεία του Μισισίπι, την περίοδο Μάη - Σεπτέμβρη 2020 ήταν μόλις 9.000, αντισώματα ενάντια στον κορονοϊό ανιχνεύτηκαν σε 114.000, πράγμα που σημαίνει ότι ο SARS-CoV-2 μόλυνε 13 φορές περισσότερα παιδιά και εφήβους απ' ό,τι φαίνεται στα «χαρτιά». Οι άνθρωποι ηλικίας μικρότερης των 18 ετών αποτελούν το 25% του πληθυσμού των ΗΠΑ και αν εξαρχής ένα τόσο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού δεν μπορεί να εμβολιαστεί, τότε δύσκολα θα επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης. Στη χώρα αυτή, έχουν νοσηλευτεί 13.500 παιδιά, από τα οποία 268 έχουν πεθάνει. Η αρρώστια για προφανείς λόγους, που σχετίζονται με το βιοτικό επίπεδο, τις διακρίσεις κ.ο.κ. έπληξε 5 φορές περισσότερα μαύρα παιδιά και 8 φορές περισσότερα ισπανόφωνα, συγκριτικά με τα λευκά. Περίπου 2.600 παιδιά και έφηβοι ανέπτυξαν έως τώρα το φλεγμονικό σύνδρομο MIS-C, βδομάδες μετά το τέλος της ασθένειάς τους και 33 πέθαναν απ' αυτό. Και μ' αυτήν την έννοια, ένα εμβόλιο για τα παιδιά είναι απαραίτητο.

Ηδη πάντως, η «Pfizer» ανακοίνωσε ότι πραγματοποίησε δοκιμές σε παιδιά 12 - 15 ετών και το εμβόλιό της αποδείχτηκε ασφαλές, ενώ το ίδιο θετικό ήταν το αποτέλεσμα για το εμβόλιο της «Moderna» σε δοκιμές με παιδιά ηλικίας 12 - 17 ετών. Και οι δύο εταιρείες άρχισαν μέσα στον Μάρτη δοκιμές και στην ηλικιακή κατηγορία 6 - 11 ετών. Και άλλες εταιρείες έχουν ανακοινώσει σχέδια δοκιμής του εμβολίου τους σε εφήβους και μικρά παιδιά.

Προνοητικοί μαχητές

Μελέτες που εξέτασαν δείγματα αίματος ανθρώπων που νόσησαν από COVID, αλλά και ανθρώπων που εμβολιάστηκαν για τον κορονοϊό, δίνουν ελπίδες ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου εξελίσσεται από μόνο του, ώστε να είναι σε θέση στο μέλλον να αντιμετωπίσει καλύτερα τις παραλλαγές του κορονοϊού (και κάθε ιού) από τον οποίο έχει μολυνθεί ο οργανισμός. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι μερικά από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού που «θυμούνται» προηγούμενες μολύνσεις και αντιδρούν σε περίπτωση επανεμφάνισής τους, μπορούν να μεταλλάσσονται, ώστε να αντιμετωπίζουν πιθανές μεταλλάξεις του παθογόνου. Η μείωση των αντισωμάτων, που είναι αναμενόμενη στο πέρασμα του χρόνου, δεν εμπόδισε το ανοσοποιητικό να αντιμετωπίσει τον παραλλαγμένο εισβολέα. Με άλλα λόγια, φαίνεται σαν το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα να εξελίχθηκε, ώστε να αντιμετωπίζει τις αναμενόμενες μεταλλάξεις των ιών.

Το φαινόμενο εξηγείται από μια διαδικασία, που αποκαλείται «σωματική υπερμετάλλαξη» και είναι ο λόγος που στο σώμα ενός ανθρώπου υπάρχουν περίπου ένα πεντάκις εκατομμύριο διαφορετικά αντισώματα, όταν το ανθρώπινο γονιδίωμα περιέχει μόνο 20.000 γονίδια. Για μήνες και χρόνια μετά από μια μόλυνση, τα γονίδια των μνημονικών κυττάρων Β του ανοσοποιητικού, που διαβιούν στους λεμφαδένες, αποκτούν μεταλλάξεις. Αυτές οι μεταλλάξεις διαμορφώνουν ελαφρώς διαφορετικά τα αντισώματα τα οποία παράγουν. Τα μη μεταλλαγμένα κύτταρα Β συνεχίζουν να είναι οι καλύτεροι υπερασπιστές σε τυχόν επανεμφάνιση του αρχικού παθογόνου, αλλά τα μεταλλαγμένα συνεχίζουν να διατηρούνται από τον οργανισμό και έχουν αυξημένη πιθανότητα να παράγουν αντισώματα, που θα δεσμεύουν καλύτερα τις ακίδες πρόσδεσης μιας μεταλλαγμένης εκδοχής του ίδιου ιού. Σύμφωνα με μια από τις μελέτες, μεταλλαγμένα κύτταρα Β αρχίζουν να εμφανίζονται ήδη τρεις μήνες μετά την αρχική μόλυνση. Εκείνο που δεν είναι σαφές ακόμη είναι αν η ποσότητα των αντισωμάτων, που παράγουν τα μεταλλαγμένα κύτταρα Β, είναι επαρκής για να αποφευχθεί η νόσηση. Οι επιστήμονες θεωρούν πιθανό να είναι επαρκής τουλάχιστον όσο χρειάζεται, ώστε η νόσηση να μην είναι βαριά ή θανατηφόρα.

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγή: «Scientific American»

COVID «ΜΑΚΡΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ» Ολο και περισσότεροι αναρρώσαντες αντιμετωπίζουν συμπτώματα, που επιμένουν επί μήνες

 

Από το πρώτο κύμα της πανδημίας COVID-19, πολλοί απ' όσους αρρώστησαν, παραπονιούνταν για πλειάδα συμπτωμάτων, που επέμεναν μήνες μετά την ανάρρωσή τους, όταν πια ο κορονοϊός δεν ανιχνευόταν στον οργανισμό τους. Ανάμεσα στα συμπτώματα αυτά η κόπωση, το εύκολο λαχάνιασμα, η «θολούρα» στο μυαλό και η δυσκολία συγκέντρωσης, η αδύναμη μνήμη, οι ταχυκαρδίες, η ναυτία, η διάρροια, οι μυικοί πόνοι και ο επαναλαμβανόμενος πυρετός. Στον ένα χρόνο που πέρασε από την ανακήρυξη του νέου κορονοϊού σε πανδημία, ο SARS-CoV-2 μόλυνε περισσότερους από 100 εκατομμύρια ανθρώπους. Μέσα σε έναν κόσμο καπιταλιστικό, με τις κυβερνήσεις να μην παίρνουν μέτρα ελέγχου και περιορισμού της πανδημίας και να ρίχνουν όλο το βάρος στην ατομική ευθύνη, ο ιός σκότωσε περισσότερους από 2,5 εκατομμύρια και η εκατόμβη συνεχίζεται καθημερινά. Ομως, απ' ό,τι φαίνεται η πανδημία αφήνει και ένα ύπουλο υστερόγραφο: μια κάπως ασαφή συλλογή προβλημάτων υγείας, που δεν είναι εύκολο να συνδεθεί ξεκάθαρα με την COVID-19 και που μπορεί να διαρκεί για βδομάδες ή και μήνες, ακόμη και σε νέους υγιείς ασθενείς, που πέρασαν την αρρώστια ελαφριά.

Υπαρκτή

Αντιμετωπίζοντας την πνιγηρή κατάσταση που προκαλεί η μεγάλη αύξηση νοσηλευόμενων και διασωληνωμένων, οι υγειονομικοί στο πεδίο δεν έχουν ούτε χρόνο, ούτε ενέργεια, για να ψάξουν αν τα ασαφή ως προς την αιτία τους συμπτώματα, που αναφέρουν κάποιοι πρώην ασθενείς COVID σχετίζονται με την ασθένεια αυτή ή οφείλονται σε κάτι άλλο. Ομως, όπως είπε σε διεθνές φόρουμ για την COVID «μακράς διάρκειας» ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ, «τους τελευταίους μήνες συσσωρεύονται αποδείξεις για τις μακρόχρονες επιπτώσεις της COVID-19». Στο ίδιο φόρουμ, ο ανοσολόγος του Ιμπίριαλ Κόλετζ του Λονδίνου Ντάνι Αλτμαν ανέφερε ότι κατά την εκτίμησή του ίσως ήδη υπάρχουν πολύ πάνω από 5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, που υποφέρουν από μακρά COVID.

Σύμφωνα με την εντατικολόγο γιατρό Κάρολιν Μπάρμπερ, η μακρά COVID δεν είναι ούτε καλά προσδιορισμένη, ούτε καλά κατανοητή, κατά ένα μέρος, επειδή η σχετική ερευνητική βάση είναι ακόμη στα σπάργανα. «Οπως το βλέπω εγώ, φαίνεται ότι τα μετά COVID συμπτώματα τείνουν να είναι πιο διαδεδομένα, πιο σοβαρά και πιο μακράς διάρκειας απ' ό,τι σε άλλες ιογενείς ασθένειες, όπως η γρίπη», λέει ο Τίμοθι Χέντρικ, ανοσολόγος του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο. Ενα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι πόσο διαδεδομένο είναι αυτό το μετά COVID σύνδρομο. Μια από τις μεγαλύτερες μελέτες, αυτή του Κίνγκς Κόλετζ του Λονδίνου, που αφορούσε 4 εκατομμύρια διαγνωσμένους με κορονοϊό Βρετανούς, έδειξε ότι το 10% δήλωσε παραμένοντα συμπτώματα για ένα μήνα, ενώ 1,5% με 2% μέχρι και τρεις μήνες αργότερα. Στους ασθενείς που δήλωσαν συμπτωματολογία μακράς COVID, οι γυναίκες ήταν διπλάσιες από τους άντρες και ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 45 χρόνια.

Μια μη επιβεβαιωμένη μελέτη με 139 υγειονομικούς που αρρώστησαν από κορονοϊό και ανάρρωσαν, διαπίστωσε ότι 10 βδομάδες μετά τα αρχικά συμπτώματα, το 37% διαγνώστηκε με μυοκαρδίτιδα ή μυοπερικαρδίτιδα, παρότι λιγότεροι από τους μισούς είχαν εκδηλώσει σχετικά συμπτώματα τη χρονική στιγμή που ελέγχθηκαν. Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη ουλώδους ιστού στους πνεύμονες, μπορεί να είναι η εξήγηση για το εύκολο λαχάνιασμα, λόγω μειωμένης πρόσληψης οξυγόνου. Μελέτη σε αναρρώσαντες από μέτρια COVID διαπίστωσε ότι το 60% συνέχιζε να έχει προβλήματα σχετιζόμενα με τους πνεύμονες τρεις μήνες μετά την έξοδο από το νοσοκομείο, 70% εμφάνιζε μη κανονικά ευρήματα στις αξονικές τομογραφίες και το 25% έδειχνε εμφανώς μειωμένη λειτουργία των πνευμόνων.

Νευρολογικές επιπτώσεις

Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι νευρολογικές επιπτώσεις της μόλυνσης από τον ιό, η διακοπή νευρωνικών συνάψεων και γενικότερα η παρέμβασή του στην εγκεφαλική λειτουργία, που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος, κατάθλιψη, αϋπνία, τραύλισμα, ψύχωση, μανιοκαταθλιπτικά επεισόδια, εγκεφαλικά επεισόδια ή εγκεφαλίτιδα. Αρκετοί ιοί, όπως ο SARS-CoV-1 (που προκάλεσε την επιδημία SARS), ο HIV (Εϊτζ), ο κορονοϊός του MERS, ο ιός της πολιομυελίτιδας και ο ιός της ανεμοβλογιάς είναι ικανοί να προκαλέσουν καθυστερημένες νευρολογικές επιπτώσεις.

Παρότι έρευνες με βαριές περιπτώσεις COVID-19 έδειξαν ότι ο νέος κορονοϊός ακολουθώντας την οδό του οσφρητικού νεύρου ή και άλλες οδούς μπορεί σε βαριές περιπτώσεις να εισέλθει στον εγκέφαλο, ερευνητές θεωρούν ότι για τα περισσότερα νευρολογικά συμπτώματα και ιδίως για τα μακράς διάρκειας, φαίνεται να ευθύνεται περισσότερο η έντονη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, κατά την οποία «μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά»... Κατά μία άλλη εκδοχή, ακόμη κι αν ο ίδιος ο ζωντανός ιός δεν μπορεί να διαπεράσει τον εγκεφαλικό φραγμό, ίσως κάτι τέτοιο να πετυχαίνει μια από τις πρωτεΐνες των ιών, που πεθαίνουν και αποδομούνται. Μεταξύ 62.000 Αμερικανών, που διαγνώστηκαν με COVID-19, τρεις μήνες αργότερα εμφανίστηκαν σχεδόν διπλάσιες περιπτώσεις ψυχιατρικών διαγνώσεων, απ' ό,τι σε περιπτώσεις άλλων ιατρικών παθήσεων με νευρολογική επίδραση. Οι γιατροί δεν έχουν καταλήξει στα αίτια αυτού του φαινομένου, το οποίο δεν αποκλείεται να σχετίζεται και με την ψυχολογία που δημιουργεί η μόλυνση από μια δυνητικά θανατηφόρα ασθένεια, που σε απομονώνει από τους δικούς σου ανθρώπους για βδομάδες. Ιδιαίτερα ανησυχητική, όπως τονίζει ο Κάρλος ντελ Ρίο, του πανεπιστημίου Εμορι, είναι η διαπίστωση ότι συμπτώματα COVID «μακράς διάρκειας» αρχίζουν να αναφέρουν και μικρά παιδιά που ανάρρωσαν από κορονοϊό.

Η αποφυγή θανάτων είναι οπωσδήποτε το πρωτεύον σε μια πανδημία σαν την COVID-19, αλλά και η αποφυγή εξαρχής της μόλυνσης μεγάλου μέρους του πληθυσμού θα έπρεπε να ήταν επίσης προτεραιότητα, που σημαίνει μέτρα προστασίας στους χώρους εργασίας, στα μέσα μεταφοράς, στην εκπαίδευση, ενίσχυση των δημόσιων δομών Υγείας και του υγειονομικού προσωπικού. Μέτρα που δεν πάρθηκαν και δεν παίρνονται. Και τώρα που υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια, σημαίνει εξασφάλιση το ταχύτερο επαρκών ποσοτήτων από όλα τα διαπιστωμένα ως αποτελεσματικά εμβόλια, ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο ο αριθμός επιπλέον ανθρώπων, που θα νοσήσουν από κορονοϊό. Το φάρμακο - εμπόρευμα και η χρήση του ως γεωπολογικό όπλο στον καπιταλιστικό ανταγωνισμό δεν επιτρέπουν ούτε αυτό. Σημαίνει επίσης κρατική φροντίδα, ώστε όλοι όσοι νόσησαν και εμφανίζουν συμπτώματα «μακράς διάρκειας» COVID - ειδικοί δεν αποκλείουν να είναι 1 στους 20 ή ακόμη και 1 στους 10 - να έχουν εξασφαλισμένη περίθαλψη, αλλά και εισόδημα, καθώς είναι φανερό ότι δεν είναι δυνατό να εργαστούν αμέσως κανονικά, οι δε άνεργοι δεν μπορούν να αναζητήσουν δουλειά (ακόμη κι αν υπήρχε διαθέσιμη).

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγή: «Scientific American Health & Medicine»

    

ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Η εμπειρία από τα προγράμματα απεξάρτησης του 18 ΑΝΩ

Με αφορμή τη μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων εξάρτησης από το διαδίκτυο, ο «Ριζοσπάστης» δίνει συνέχεια στην έρευνα και ανάδειξη του θέματος, συζητώντας με την Στέλλα Χρηστίδη, ψυχίατρο, επιστημονικά υπεύθυνη του τμήματος προβληματικής χρήσης διαδικτύου στο 18 ΑΝΩ.

-- Ποιο είναι το «προφίλ» των ανθρώπων που εξαρτώνται από το διαδίκτυο;

-- Για περισσότερα από 15 χρόνια και στη χώρα μας αντιμετωπίζουμε ένα νέο κοινωνικό φαινόμενο, αυτό της προβληματικής χρήσης του διαδικτύου. Με το πέρασμα των χρόνων, όλο και περισσότερα παιδιά, έφηβοι και νεαροί ενήλικες, βυθίζονται σε έναν φαινομενικά καταπληκτικό κόσμο, τον κόσμο του gaming, κυρίως των MMORPGs (μαζικό διαδικτυακό παιχνίδι ρόλων πολλαπλών παικτών), και τον κόσμο των κοινωνικών δικτύων.

Τα κοινωνικά δίκτυα έγιναν τρόπος ζωής για τους εφήβους, ενώ τα παιχνίδια αποτελούν τον μοναδικό τρόπο «δημιουργικής» έκφρασης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Δυστυχώς για ένα ποσοστό αυτών των νέων, που μπορεί να ξεπερνά και το 10%, αυτή η σχέση με το διαδίκτυο γίνεται εξαρτητική, ενώ για ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό τουλάχιστον προβληματική.

Στο σύνολο των θεραπευόμενων του τμήματος, το 89,9% είναι άνδρες, με μέση ηλικία τα 26,8 έτη. Η πλειοψηφία αυτών είναι απόφοιτοι Λυκείου (51,4%) καθώς πολλοί νεαροί ενήλικες λόγω της ενασχόλησής τους με το διαδίκτυο δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις πανεπιστημιακές σπουδές. Το 86,2% των συμμετεχόντων είναι άγαμοι, το 47,5% απάντησε πως το εισόδημά τους καλύπτει μέτρια τις ανάγκες τους, ενώ το 31,3% απαντούν πως οι ανάγκες τους καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό.

Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων (88,2%) έχει πρόσβαση στον ιστό μέσω οικιακής σύνδεσης, ενώ το υπόλοιπο 11,8% έχει πρόσβαση μέσω κινητού, net cafe και μέσω σύνδεσης τρίτου. Οι μισοί σχεδόν ασχολούνται σε μεγάλο βαθμό με τα MMORPGs (57,5%), ενώ ανοδική πορεία καταγράφουν ο διαδικτυακός τζόγος (14,7%) και η διαδικτυακή πορνογραφία (7%).

Οι χρήστες που προσέρχονται στο τμήμα μας, αναφέρουν πως αφιερώνουν κατά μέσο όρο 12 ώρες ημερησίως στο διαδίκτυο. Οι περισσότεροι θεραπευόμενοι (73,5%) έχουν σκεφτεί πολλές φορές, αλλά και επιχειρήσει, να κόψουν ή να ελαττώσουν το χρόνο παραμονής τους στο διαδίκτυο, όμως δυσκολεύονται να παραμείνουν χωρίς σύνδεση και επιστρέφουν σε αυτή. Από τα στοιχεία του τμήματός μας προκύπτει ότι τα άτομα με σημαντική εξάρτηση αφιερώνουν περισσότερες ώρες στο διαδίκτυο ανά βδομάδα και εμφανίζουν εντονότερα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.

-- Ποιες είναι οι αιτίες που τους ωθούν στη «φυγή» μέσω διαδικτύου;

-- Οι νέοι σήμερα, με τη σταθερή χρήση της τεχνολογίας, βρίσκονται σε μια κατάσταση συνεχούς εγρήγορσης λόγω της έκθεσής τους σε ερεθίσματα (ειδοποιήσεις, μηνύματα, likes) με αρνητικές συνέπειες στον ύπνο, στη συγκέντρωση και τη μνήμη. Ταυτόχρονα επηρεάζονται στο διαδίκτυο από την ψευδαίσθηση που αποκτούν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα και να χειροκροτούνται από το εικονικό κοινό τους.

Παίζουν παιχνίδια μεταμορφώσεων, οδηγούν το avatar τους σε κόσμους μαγικούς που θα ήθελαν να ζουν, κατρακυλώντας σε μία ψεύτικη παντοδυναμία, που τους παρασέρνουν στη σύγχυση της εικονικής με τη φυσική πραγματικότητα. Απομονωμένοι χάνουν το τρένο της εφηβείας, μιας εφηβείας σημαντικής για την ανάπτυξη των συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων τους. Η ενηλικίωση προκαλεί φόβο και άγχος, με αποτέλεσμα να την αποφεύγουν, παραμένοντας βυθισμένοι στο διαδίκτυο.

Από την άλλη, μια σειρά δυσκολιών και αρνητικών συναισθημάτων οδηγούν στην υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Ο νέος μέσα από τις διαδικτυακές εφαρμογές προσπαθεί να μετριάσει έντονα αρνητικά συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να ικανοποιήσει την ανάγκη του να εξασφαλίσει θετικά βιώματα μέσα από αισθήματα ενθουσιασμού, ανεξαρτησίας και απελευθέρωσης που αισθάνεται όταν είναι σε σύνδεση. Το διαδίκτυο του προσφέρει λύσεις, κάτι που δυσκολεύεται να βρει στον πραγματικό κόσμο.

Πίσω από την κατάχρηση του διαδικτύου κρύβονται η μοναξιά, η απομόνωση, ο κάθε είδους εκφοβισμός, η κατάθλιψη και το άγχος, η έλλειψη επικοινωνίας και οι χαοτικές σχέσεις στην οικογένεια, η ανεργία και η κοινωνική κρίση, η ανάγκη για διάλογο και ελευθερία, η έλλειψη μόρφωσης και σωστής εκπαίδευσης.

-- Πού στοχεύει η διαδικασία της θεραπείας;

-- Στόχος της θεραπείας δεν είναι η αποσύνδεση από την τεχνολογία, αλλά η κοινωνική και συναισθηματική ευεξία, ως συνέπεια υγιών προσωπικών επιλογών. Στην πράξη στόχοι της θεραπείας είναι ο έλεγχος της χρήσης, η θεραπεία της συννοσηρότητας, η πρόληψη της υποτροπής, η ανάληψη ευθυνών, η επιλογή υγιών τρόπων ζωής, η καλλιέργεια εναλλακτικών συμπεριφορών που επάγουν την ψυχική ευεξία, η δημιουργία στενών σχέσεων και η συνειδητή επιλογή ζωής μέσα στον πραγματικό κόσμο.

Πώς επιτυγχάνεται; Δημιουργία υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Αναγνώριση και αποδοχή του προβλήματος. Επίγνωση και αναγνώριση των προβληματικών επιπτώσεων της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου. Αναγνώριση «εκλυτικών» παραγόντων που ωθούν σε υπερβολική χρήση του διαδικτύου. Ελεγχος χρήσης, οργάνωση χρόνου, εναλλακτικές δραστηριότητες. Διαχείριση στρες, φροντίδα υγείας. Ανάπτυξη των κοινωνικών και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, αλλά και των πραγματικών σχέσεων. Μοίρασμα, ενίσχυση, δέσμευση...

-- Η πανδημία και τα διαδοχικά lockdown έχουν ευνοήσει την ενασχόληση με το διαδίκτυο. Στο πρόγραμμά σας αυτό πώς αποτυπώνεται;

-- Η καραντίνα αύξησε τη χρήση στο γενικό πληθυσμό περισσότερο. Οι χρήστες με εξαρτητική συμπεριφορά κατανάλωναν ήδη πολλές ώρες στο διαδίκτυο, μόνο που σήμερα η συμπεριφορά τους είναι περισσότερο δικαιολογημένη και απενοχοποιημένη. Το πρόβλημα είναι ότι ο σημερινός νέος και έφηβος δεν έχει προοπτικές, είναι υποχρεωμένος να μη βλέπει τους φίλους του, η ανεργία είναι δεδομένη, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια είναι κλειστά και αυτός ζει απομονωμένος.

Αυτό θα αυξήσει τις περιπτώσεις εθισμού, όχι γιατί αυξάνονται οι ώρες, αλλά γιατί αυξάνονται τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους. Τα αιτήματα έχουν πολύ μικρή αύξηση, ενώ δεν είχαμε υποτροπές και αυτό μας χαροποιεί. Συνεχίζοντας να δουλεύουμε διά ζώσης, τηρώντας φυσικά όλα τα μέτρα, αποτελέσαμε μια διέξοδο για τους θεραπευομένους μας και αυτό είχε αποτέλεσμα.

-- Τα προγράμματα απεξάρτησης από το διαδίκτυο είναι μετρημένα στα δάχτυλα. Επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες; Τι γίνεται με τις πιο απομακρυσμένες περιοχές;

-- Φυσικά και υπάρχουν αιτήματα από την επαρχία, τα οποία όμως μπορούμε να καλύψουμε μόνο τηλεφωνικά. Είναι απαραίτητη η δημιουργία αντίστοιχων τμημάτων, κάτι που απαιτεί και εκπαίδευση των επαγγελματιών Υγείας.

-- Ποια είναι τα σημάδια προβληματικής ενασχόλησης με το διαδίκτυο, που πρέπει να σημάνουν συναγερμό σ' έναν ενήλικα ή σ' έναν γονιό; Ποια είναι τα όρια που πρέπει να μπαίνουν σε ένα παιδί, έφηβο και ενήλικο;

-- Μερικά από τα χαρακτηριστικότερα σημάδια είναι η μείωση του χρόνου που περνά με την οικογένεια, ο περιορισμός των αγαπημένων συνηθειών και των κοινωνικών συναναστροφών, η παραμέληση του διαβάσματος, των σχολικών υποχρεώσεων, της σωματικής υγιεινής. Μειώνεται επίσης η συνολική διάρκεια του ύπνου, παρατηρούνται απομόνωση, παραμέληση της υγείας, της σωστής διατροφής, της σωματικής δραστηριότητας, ενώ από την εξάρτηση αυξάνεται ο κίνδυνος παχυσαρκίας, μυοσκελετικών συμπτωμάτων και οφθαλμικών παθήσεων.

Σημαντικές πληροφορίες και συμβουλές

Καλό θα ήταν οι γονείς να είναι ενήμεροι για τις δυνατότητες του διαδικτύου, για να μπορούν να ακολουθούν τα παιδιά τους, να κατανοούν τη γλώσσα τους και να μοιράζονται διάφορους προβληματισμούς. Στόχος είναι να μην υποτιμούν το πρόβλημα όταν παρουσιαστεί, αλλά και να μην ανησυχούν χωρίς λόγο μπροστά σε μια κανονική χρήση.

Αυτό που είναι όμως το πιο σημαντικό, είναι να μεγαλώνουν οι νέοι μέσα σε λειτουργικές οικογένειες, να μορφώνονται σωστά, να αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, να μαθαίνουν να αξιοποιούν και να απολαμβάνουν όλες τις αισθήσεις τους, να κάνουν σχέσεις πραγματικές, να ασχολούνται με τον αθλητισμό και τις τέχνες, να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη και τα συναισθήματά τους, να μη φοβούνται να μιλήσουν για ό,τι τους απασχολεί και τους φοβίζει.

Παράγοντες κινδύνου

Υπεραπασχόληση με το διαδίκτυο από την παιδική/εφηβική ηλικία.

Συνύπαρξη κάποιας ψυχικής νόσου από την παιδική/εφηβική ηλικία.

Σχολικός εκφοβισμός.

Βία στην οικογένεια, διαζύγιο γονέων, έλλειψη επικοινωνίας.

Εφηβοι μέσα σε οικογενειακό περιβάλλον χωρίς συνοχή, βίας ή συγκρούσεων.

Ατομα με συμπτώματα ADHD (ΔΕΠΥ), κοινωνική φοβία, κατάθλιψη.

Ατομα με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες.

Πρόσφατο στρεσογόνο γεγονός.

Ατομα που αισθάνονται αδικημένα και μόνα, μπορεί να καταφύγουν στις διαδικτυακές σχέσεις για παρηγοριά και κοινωνικοποίηση.

Συμβουλές για παιδιά

Ευχάριστες δραστηριότητες στην καθημερινότητα.

Οργάνωση του χρόνου, για καλύτερο έλεγχο.

Καλλιέργεια διαλόγου με γονείς και εκπαιδευτικούς για τις δραστηριότητες στο διαδίκτυο.

Ανάπτυξη εαυτού, αυτοπεποίθηση, κοινωνικές δεξιότητες.

Διαπροσωπικές σχέσεις - επικοινωνία.

Εκπαίδευση στη διαχείριση του στρες, εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης.

Εκπαίδευση στην ασφαλή χρήση του διαδικτύου.

Εγκατάσταση συνηθειών που προάγουν την υγεία.

Συμβουλές για γονείς

Οταν βλέπουν τα παιδιά σας τηλεόραση, διαλέξτε τις εκπομπές και δείτε όσο γίνεται μαζί τους.

Ενημερωθείτε περισσότερο και οι ίδιοι για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ώστε να έχετε έγκυρη γνώμη και σωστή επίβλεψη στην επιλογή τους από τα παιδιά σας.

Μοιραστείτε το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό των παιδιών για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, που με προσοχή έχετε επιλέξει. Δημιουργήστε μια ευκαιρία να περάσετε χρόνο μαζί τους, με χαλαρό τρόπο, αλλά και να λειτουργήσετε ως φίλτρο συζητώντας μαζί τους για το περιεχόμενο.

Συζητήστε μαζί τους για το τι τους έκανε εντύπωση και εντάξτε αυτές τις καταστάσεις σε συμβολικά παιχνίδια ή και παραμύθια.

Διερευνήστε αν η υπερβολική ενασχόληση του παιδιού με τον Η/Υ ή την τηλεόραση υποδηλώνει κάποια συναισθηματική δυσκολία.

Μην απαγορεύετε στα παιδιά να έχουν συναισθηματικές αντιδράσεις σε αυτά που βλέπουν.

Mην τα τιμωρείτε ή τα χλευάζετε που ενθουσιάζονται με τα νέα μέσα.

Μην επιτρέπετε την τηλεόραση πριν από τον παιδικό σταθμό, το σχολείο, ή το πρωινό.

Πόση ώρα μπροστά στην οθόνη;

18 μηνών ή μικρότερο: Ιδανικά καθόλου. Εξαίρεση αποτελούν τα live video με μέλη της οικογένειας ή φίλους.

18 μηνών - 2 ετών: Ιδανικά καθόλου. Κατ' εξαίρεση εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά 2 ετών για μερικά λεπτά παρουσία γονέα.

2 - 5 ετών: Οχι περισσότερο από μία ώρα ημερησίως. Οι γονείς θα πρέπει να βλέπουν αυτό που παρακολουθεί το παιδί.

6 ετών ή και μεγαλύτερο: Πρέπει να μπαίνουν σαφή όρια στον χρόνο θέασης και στον τύπο οθόνης που χρησιμοποιεί το παιδί. Μην επιτρέπετε τον χρόνο μπροστά στην οθόνη να επηρεάζει τον ύπνο, την άσκηση ή άλλες συμπεριφορές του παιδιού.

Οι πέντε πιο ανησυχητικές μεταλλάξεις του νέου κορονοϊού

Οταν ξεσπούσε η πανδημία Covid-19 τον περασμένο χειμώνα, οι επιστήμονες ήξεραν ότι έρχονταν δύσκολες μέρες, αλλά θεωρούσαν ότι η αιτία της πανδημίας, ο κορονοϊός SARS-CoV-2, θα ήταν σχετικά σταθερός. Οι κορονοϊοί δεν μεταλλάσσονται τόσο γρήγορα όσο π.χ. οι ιοί της γρίπης, της ηπατίτιδας ή του AIDS, πράγμα που έως ένα βαθμό οφείλεται στο μοριακό σύστημα διόρθωσης του γενετικού τους υλικού, που εμποδίζει τα βλαβερά (για τους ιούς) λάθη σε αυτό να αναπαράγονται.

Ισως εξαιτίας και της τεράστιας διάδοσής του, που του προσφέρει πολλά εκατομμύρια ανθρώπινα σώματα - χώρους δοκιμής των μεταλλάξεών του, ο SARS-CoV-2 αποδείχτηκε λιγότερο σταθερός απ' ό,τι αναμενόταν. Από την πρώτη στιγμή που έκανε το άλμα από τα ζώα στον άνθρωπο, άρχισε να αποκτά μικρές τυχαίες μεταλλάξεις, σαν τυπογραφικά λάθη σε ένα «γράμμα» του γενετικού του κώδικα, αλλά και αφαιρέσεις ή προσθήκες μεγαλύτερων κομματιών. Οταν εμφανίζονται αυτές οι μεταλλάξεις, τις περισσότερες φορές σκοτώνουν τον ιό, ή δεν προκαλούν καμία αλλαγή στη δομή ή τη συμπεριφορά του.

Εξέλιξη

Ομως, τους τελευταίους μήνες, εντοπίστηκαν αρκετές παραλλαγές του αρχικού ιού, που φαίνεται να προκαλούν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο δράσης του, περιλαμβάνοντας και μεταβολές στη μεταδοτικότητά του. Η φυσική επιλογή γενικά ευνοεί τις μεταλλάξεις των παθογόνων που τους επιτρέπουν να συνεχίσουν να υπάρχουν, άρα όχι εκείνες που σκοτώνουν τον ξενιστή, αλλά εκείνες που επιτρέπουν την ευρύτερη διάδοσή τους. Αυτές οι ιικές εκδοχές του SARS-CoV-2 εμφανίστηκαν φαινομενικά με διαδοχικό τρόπο σε απομακρυσμένες γεωγραφικές περιοχές, όπως η Βρετανία, η Νότια Αφρική και η Βραζιλία, και σε ορισμένες περιπτώσεις εκτόπισαν τις τοπικά κυρίαρχες παραλλαγές του ιού. Αν και η βελτίωση της παρακολούθησης και της ανάλυσης του γενετικού κώδικα του ιού μπορεί κατά ένα μέρος να εξηγήσει τον εντοπισμό των μεταλλάξεων, ορισμένες επαναλήψεις στα μοτίβα τους δείχνουν ότι αυτές οι μεταλλάξεις δεν είναι τυχαίες.

«Αυτό που βλέπουμε είναι παρόμοιες μεταλλάξεις σε πολλαπλά μέρη», λέει ο Ανταμ Λόρινγκ, ιολόγος στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. «Αυτό κάνει αρκετά σαφές ότι αυτές οι μεταλλάξεις έχουν κάποια επίδραση», προσθέτει. Ειδικότερα, φαίνεται να βοηθούν τον ιό να μεταδοθεί ευκολότερα και να αποφύγει το ανοσοποιητικό σύστημα. Τον περασμένο μήνα, ερευνητές ανακοίνωσαν για πρώτη φορά ότι αντισώματα από άτομα που πέρασαν Covid-19 δεν εξουδετέρωσαν εντελώς την παραλλαγή του κορονοϊού, που εμφανίστηκε στη Νότια Αφρική. Μερικοί άνθρωποι, που ανέκαμψαν από την αρρώστια, φαίνεται να ξαναμολύνθηκαν από αυτό το μεταλλαγμένο στέλεχος.

Προς το παρόν, τα κυκλοφορούντα εμβόλια mRNA φαίνεται να είναι αποτελεσματικά στις νέες παραλλαγές του κορονοϊού, αν και η «Moderna» έχει αρχίσει την έρευνα για ενισχυτικό εμβόλιο ειδικά για τις νέες μεταλλάξεις. «Αισιοδοξώ ότι δεν θα μειωθεί η αποτελεσματικότητα των εμβολίων, αλλά προφανώς είναι κάτι που πρέπει να το παρακολουθούμε στενά», λέει ο Λόρινγκ, προσθέτοντας ότι ίσως τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να παραχθούν τροποποιημένα εμβόλια, προσαρμοσμένα καλύτερα στις εκδοχές του κορονοϊού που θα κυκλοφορούν, όπως συμβαίνει με τα εμβόλια της γρίπης. Τα περισσότερα εμβόλια προκαλούν πολύ πιο έντονη ανοσολογική απόκριση απ' ό,τι η πραγματική μόλυνση από τον ιό.

Παραλλαγές

Η παραλλαγή 20A.EU1 εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ισπανία και περιέχει τη μετάλλαξη A222V στην πρωτεΐνη ακίδα του κορονοϊού, δηλαδή του συστατικού του που προσδένεται στον υποδοχέα ACE2 των ανθρώπινων κυττάρων. Η πρωτεΐνη ακίδα είναι ο στόχος των αντισωμάτων, όταν καταπολεμούν τη μόλυνση. Σε εργαστηριακά τεστ, τα αντισώματα αποδείχτηκαν ελαφρώς λιγότερο αποτελεσματικά στην αδρανοποίηση των ιών με αυτήν τη μετάλλαξη. Στην πορεία του χρόνου, αυτό το στέλεχος κυριάρχησε στην Ευρώπη. Δεν διαπιστώθηκε να είναι πιο μεταδοτικό, αλλά οι ερευνητές θεωρούν ότι η άρση των περιορισμών για τον τουρισμό το περασμένο καλοκαίρι οδήγησε στη διάδοσή του σε ολόκληρη την ήπειρο.

Αντίθετα, οι επιστήμονες που παρακολουθούν την παραλλαγή B.1.1.7, που εμφανίστηκε τον περασμένο Δεκέμβρη στη Βρετανία, υπολόγισαν ότι είναι κατά 50% πιο μεταδοτική. Η παραλλαγή αυτή περιέχει 17 μεταλλάξεις, αρκετές από τις οποίες στην πρωτεΐνη ακίδα, μια από τις οποίες επιτρέπει στον ιό να προσδεθεί ισχυρότερα στον υποδοχέα ACE2. H Β.1.1.7 ξεχωρίζει επειδή συγκέντρωσε τόσες πολλές μεταλλάξεις μονομιάς. Ο Λόρινγκ και άλλοι ερευνητές υποπτεύονται ότι αυτές οι μεταλλάξεις εμφανίστηκαν σε έναν ανοσοκατασταλμένο ασθενή, που παρέμεινε μολυσμένος για αρκετό καιρό, καθώς ο οργανισμός του δεν μπορούσε να καταπολεμήσει τον ιό. Προκαταρκτικές, ανεπιβεβαίωτες έρευνες δείχνουν ότι η παραλλαγή αυτή ίσως είναι και πιο θανατηφόρα από τον αρχικό ιό.

Η παραλλαγή B.1.351 εμφανίστηκε περίπου την ίδια περίοδο με την B.1.1.7 και διαδόθηκε ραγδαία στη Νότια Αφρική, αποτελώντας πια την κυρίαρχη παραλλαγή σε αυτήν τη χώρα. Οπως και η βρετανική αδελφή της, η νοτιοαφρικανική περιέχει τη μετάλλαξη ισχυρότερης πρόσδεσης στον ACE2, αν και στοιχεία δείχνουν ότι οι δύο παραλλαγές του ιού εμφανίστηκαν ανεξάρτητα. Ομως οι ερευνητές ανησυχούν περισσότερο για μια άλλη μετάλλαξη, την E484K που υπάρχει στη νοτιοαφρικανική παραλλαγή του κορονοϊού και η οποία μπορεί να βοηθά τον ιό να αποφεύγει το ανοσοποιητικό και τα εμβόλια. Σε εργαστηριακό πείραμα διαπιστώθηκε ότι είναι 10 φορές πιο δύσκολο για τα αντισώματα να προσδεθούν στην ακίδα ιών με αυτήν τη μετάλλαξη. Ερευνητές στη Νότια Αφρική δημοσίευσαν μελέτη πριν λίγες μέρες, σύμφωνα με την οποία ορός αίματος από ασθενείς που είχαν αναρρώσει από Covid ήταν σημαντικά λιγότερο αποτελεσματικός στην εξουδετέρωση της παραλλαγής B.1.351. Σε άλλη έρευνα διαπιστώθηκε ότι ορός αίματος από εμβολιασμένους επίσης ήταν λιγότερο αποτελεσματικός στην εξουδετέρωσή της.

Τον περασμένο μήνα ερευνητές ανακοίνωσαν τον εντοπισμό δύο νέων παραλλαγών του κορονοϊού στη Βραζιλία, των VOC202101/02 και VUI202101/01, που και οι δύο φαίνονταν να είναι απόγονοι της ίδιας βαριάντας. Αν και έχουν αρκετές μεταλλάξεις, που υπάρχουν και σε άλλες παραλλαγές, φαίνεται να τις ανέπτυξαν ανεξάρτητα. Από αυτές η VUI202101/01 έχει περισσότερες μεταλλάξεις και ήδη εντοπίστηκε στην Ιαπωνία και άλλες χώρες. Η γενετίστρια Εμμα Χόντκροφτ, του πανεπιστημίου της Βέρνης, υπογραμμίζει ότι τόσο η Βραζιλία όσο και η Νότια Αφρική είχαν μεγάλες εξάρσεις κρουσμάτων της Covid μέσα στο 2020. Με τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων να δημιουργούν αντισώματα ενάντια στον ιό, κάποια παραλλαγή που μπορούσε να ξεφύγει από το ανοσοποιητικό και να ξαναμολύνει έναν άνθρωπο που ανέρρωσε, ίσως είχε ισχυρό πλεονέκτημα, με αποτέλεσμα να γίνει η κυρίαρχη παραλλαγή μέσα στον πληθυσμό.

Κάθε μολυσμένος άνθρωπος είναι μια ευκαιρία για τον SARS-CoV-2 να «επανεφεύρει» τον εαυτό του. Οπως λέει ο Λόρινγκ, «κατά ένα μέρος είναι (βιολογική) εξέλιξη, αλλά κατά μεγάλο ποσοστό είναι επιδημιολογία»... Κατά τ' άλλα οι πόλεμοι των εμβολίων συνεχίζονται για να κερδίζουν τα φαρμακευτικά μονοπώλια.

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγή: «Scientific American»

Εμβόλια: Χρειάζεται να είναι αποστειρωτικά για να νικηθεί η πανδημία;

Το αν ο εμβολιασμός εμποδίζει τη μετάδοση του ιού με φορέα τον εμβολιασμένο δεν αφορά μόνο την τρέχουσα πανδημία. Αυτή η αποστειρωτική δράση, δηλαδή η εξασφάλιση πρακτικά μηδενικού ιικού φορτίου στους εμβολιασμένους ακόμη κι αν εκτεθούν στον ιό, έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση μέχρι εξαφάνισης της ευλογιάς, μιας ασθένειας που σκότωσε 300 εκατομμύρια ανθρώπους από το 1900 και έως την επίσημη εξάλειψή της, το 1980. Το εμβόλιο κατά της ευλογιάς παράγει αντισώματα και γενικότερα ανοσολογική αντίδραση, που καθαρίζει πλήρως τον ιό από τον οργανισμό.

Κι άλλα εμβόλια που χρησιμοποιούνται σήμερα, όπως εκείνο της ιλαράς, πετυχαίνουν αποτελεσματική αποστειρωτική δράση απέναντι στον αντίστοιχο ιό, ενώ εμβόλια όπως της ηπατίτιδας Β δεν έχουν τέτοια αποτελεσματικότητα. Με τα εμβόλια αυτού του είδους το ανοσοποιητικό εκπαιδεύεται, ώστε να μην εκδηλωθούν τα συμπτώματα της ασθένειας, που προκαλεί η μόλυνση με τον ιό, αλλά το παθογόνο παραμένει στον οργανισμό και μπορεί να μολύνει άλλους ανθρώπους. Η έλλειψη αποστειρωτικής ανοσίας σημαίνει ότι το παθογόνο μπορεί να συνεχίσει να κυκλοφορεί μέσα στον πληθυσμό, προκαλώντας την ασθένεια σε μη εμβολιασμένους και ευπαθείς, ή ακόμα να εξελιχθεί, ώστε να αποφεύγει τις ανοσολογικές αντιδράσεις.

Εμπειρία

Μπορεί η αποστειρωτική ανοσία να ήταν ο στόχος των εμβολίων για την COVID-19, όμως σύμφωνα με την Νατάσα Κρόουφορντ, ανώτερη τεχνική σύμβουλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αυτού του είδους η ανοσία δεν είναι απαραίτητη για να κοπάσει η πανδημία. Σημασία έχει πόσο ο εμβολιασμός μπορεί να περιορίσει την ανεξέλεγκτη διάδοση του ιού.

Για παράδειγμα, ο ροταϊός, που προκαλεί έντονο εμετό και διάρροια και γι' αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, δεν παύει να παράγει αντίγραφά του στον οργανισμό του εμβολιασμένου. Γι' αυτό εκδηλώνεται σ' αυτόν μια ελαφριά μορφή της ασθένειας, όμως ταυτόχρονα το μικρότερο ιικό φορτίο περιορίζει τη δυνατότητα μετάδοσής του, προσφέροντας έμμεση προστασία στους μη μολυσμένους. Τέσσερα με δέκα χρόνια μετά την έναρξη του εμβολιασμού για τον ροταϊό στις ΗΠΑ, υπήρξε μείωση από 74% έως 90% στα θετικά τεστ για τον ιό αυτόν. Τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα με άλλα παθογόνα, όπως το βακτήριο του κοκκίτη, που αν δεν εξαλειφθεί πλήρως μπορεί να επανέλθει επιθετικά μετά τη μείωση των αντισωμάτων στον οργανισμό. Ομως και στην περίπτωση του κοκκίτη, ο εμβολιασμός οδήγησε στη μείωση των κρουσμάτων στο ένα δέκατο όσων εμφανίζονταν πριν από την έναρξή του. Ο ιός της πολιομυελίτιδας δεν εξαλείφεται από το σχετικό εμβόλιο που λαμβάνεται από το στόμα. Παρ' όλα αυτά, χάρη στη συστηματική χρήση του ο ιός αυτός κοντεύει να εξαλειφθεί σε παγκόσμια κλίμακα και αυτό θα είχε ήδη συμβεί αν δεν υπήρχαν μη εμβολιασμένα τμήματα του πληθυσμού.

Πρόβλεψη

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν από τέσσερις μήνες, υπολογίστηκε ότι αν ένα εμβόλιο για τον κορονοϊό προστατεύει το 80% αυτών που εμβολιάζονται και εμβολιαστεί το 75% του πληθυσμού, τότε θα μπορούσε να καμφθεί η επιδημία, με παύση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αν όμως, το εμβόλιο απλώς εμποδίζει την εκδήλωση της ασθένειας ή απλώς μειώνει το μεταδιδόμενο ιικό φορτίο, πρόσθετα μέτρα δημόσιας υγείας θα πρέπει να διατηρηθούν. Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με τον Μπ. Λι, έναν από τους ερευνητές, ακόμη κι ένα μη αποστειρωτικό εμβόλιο θα μείωνε την πίεση στο σύστημα Υγείας και θα έσωζε ζωές.

Το εμβόλιο της γρίπης ίσως είναι το κοντινότερο παράδειγμα του τι πρέπει να περιμένουμε από τα εμβόλια για την COVID-19. Τα εμβόλια αυτά δεν είναι αποστειρωτικά και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αφενός τα κάνουν λιγότερο από το 50% των ενηλίκων και αφετέρου ο ιός της γρίπης μπορεί να μεταλλάσσεται γρήγορα και να μεταπηδά από ένα βιολογικό είδος σε ένα άλλο, του επιτρέπει να αλλάζει συνεχώς, δυσκολεύοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα να τον αναγνωρίσει. Παρ' όλα αυτά ο εμβολιασμός για τη γρίπη μειώνει τις νοσηλείες των ηλικιωμένων κατά 40% και την ανάγκη για ΜΕΘ (ανεξαρτήτως ηλικίας των ενηλίκων) κατά 82%.

Η έρευνα για τους εποχικούς κορονοϊούς δείχνει ότι και ο SARS-CoV-2 θα εξελιχθεί, ώστε να ξεφεύγει από το ανοσοποιητικό και τα εμβόλια, αν και μάλλον με πιο αργό ρυθμό συγκριτικά με τη γρίπη. Ωστόσο, η εμπειρία και από τους άλλους ιούς δείχνει ότι δεν χρειάζεται 100% αποτελεσματικότητα των εμβολίων ή 100% κάλυψη του πληθυσμού για να νικηθεί μια μολυσματική ασθένεια.

Πώς η COVID-19 αλλοιώνει τις αισθήσεις

 

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που αρρώστησαν από τον νέο κορονοϊό, εμφάνισαν αλλοίωση της οσμής μέχρι και ανοσμία, δηλαδή αδυναμία να μυρίσουν οτιδήποτε, ακόμη και τα πιο ισχυρά αρώματα ή τις πιο δυσάρεστες μυρωδιές. Αρκετοί εμφάνισαν και δυσγευσία (αλλοίωση της γεύσης), έως αγευσία ή και αλλαγές στη χημαίσθηση (ικανότητα να αισθάνεται κανείς ερεθιστικά χημικά, όπως αυτά που περιέχουν οι πιπεριές τσίλι). Υπολογίζεται ότι τέτοια συμπτώματα εκδηλώθηκαν στο 80% των ασθενών με COVID-19. Είναι τόσο συχνή η εμφάνιση αυτών των προβλημάτων, που ορισμένοι ερευνητές τα έχουν προτείνει ως διαγνωστικό τεστ, αφού αποτελούν πιο αξιόπιστο δείκτη από τον πυρετό ή συμπτώματα που μπορεί να οφείλονται και σε άλλες ασθένειες. Αν και το ερώτημα πώς ακριβώς ο κορονοϊός SARS-CoV-2 κλέβει από τα θύματά του αυτές τις αισθήσεις παραμένει αναπάντητο, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται κάποιες ερμηνείες του φαινομένου σε μοριακό επίπεδο.

Ανοσμία

Στην αρχή της πανδημίας, οι γιατροί και οι ερευνητές ανησυχούσαν ότι η προερχόμενη από COVID ανοσμία ίσως σημαίνει ότι ο ιός βρίσκει δρόμο προς τον εγκέφαλο μέσω της μύτης, προκαλώντας σοβαρές και ανεπίστρεπτες νευρικές βλάβες. Μια πιθανή οδός θα ήταν διαμέσου των οσφρητικών νευρώνων, αυτών που ανιχνεύουν τις μυρωδιές στον αέρα και μεταδίδουν ηλεκτρικά σήματα στον εγκέφαλο, που έχουν αντιστοιχηθεί με αυτές. Αλλά η έρευνα έδειξε ότι πιθανότατα κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και ότι το πλήγμα που προκαλεί ο νέος κορονοϊός σχετίζεται με το επιθήλιο στο εσωτερικό της μύτης. Ο ιός φαίνεται να επιτίθεται κυρίως σε κύτταρα υποστήριξης και βλαστοκύτταρα και όχι στους νευρώνες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι νευρώνες δεν μπορεί να επηρεαστούν.

Οι οσφρητικοί νευρώνες δεν διαθέτουν στην επιφάνειά τους υποδοχείς ACE2 (ένζυμο μετατροπής αγγειοτενσίνης 2), δηλαδή τους υποδοχείς που επιτρέπουν στον ιό να μπει π.χ. στα πνευμονικά κύτταρα. Αλλά τα υποστηρικτικά κύτταρα είναι γεμάτα τέτοιους υποδοχείς. Αυτά τα κύτταρα διατηρούν τη λεπτή ισορροπία των ιόντων των αλάτων που απαιτείται ώστε οι νευρώνες να μπορούν να στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο. Αν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί, διακόπτεται η αποστολή σημάτων και κατά συνέπεια παύει η αίσθηση της όσφρησης. Τα υποστηρικτικά κύτταρα προσφέρουν την απαραίτητη φυσική και μεταβολική υποστήριξη και στα μικροτριχίδια των οσφρητικών νευρώνων, γύρω από τα οποία είναι συγκεντρωμένοι οι υποδοχείς των χημικών ουσιών των οσμών. Αν τα τριχίδια δεχτούν πλήγμα, αυτό έχει άμεση αντανάκλαση στην όσφρηση. Σε πείραμα με ποντίκια διαπιστώθηκε ότι δύο μέρες μετά τη μόλυνσή τους με SARS-CoV-2, ξεφλούδισε ένα στρώμα από το εσωτερικό της μύτης τους, που περιλάμβανε ολόκληρο το επιθήλιο. Οι οσφρητικοί νευρώνες διατηρήθηκαν ζωντανοί, αλλά χωρίς τριχίδια.

Παραμένει άγνωστο αν η ζημιά στο οσφρητικό επιθήλιο οφείλεται στον ίδιο τον ιό ή στο ανοσοποιητικό σύστημα που του επιτίθεται. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι είναι σπάνια η βλάβη σε αυτό το επιθήλιο από άλλους ιούς, που συνήθως προκαλούν βούλωμα της μύτης, ενώ με τον νέο κορονοϊό, που δεν προκαλεί τέτοιο σύμπτωμα, πάνω από τα μισά κύτταρα του επιθηλίου μολύνονται και τελικά καταστρέφονται.

Αγευσία

Ακόμη λιγότερο σίγουροι είναι οι επιστήμονες για την απώλεια της γεύσης. Τα κύτταρα με τους υποδοχείς γεύσης, που ανιχνεύουν χημικές ουσίες στο σάλιο και στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο, δεν φέρουν ACE2 στην επιφάνειά τους και μάλλον γι' αυτό δεν μολύνονται από τον SARS-CoV-2. Αλλά τα υποστηρικτικά κύτταρα στη γλώσσα, που εξυπηρετούν τα κύτταρα υποδοχείς, ίσως δώσουν ενδείξεις για την απώλεια γεύσης. Αν και η γεύση φαίνεται να εξαφανίζεται μαζί με την εκδήλωση της ανοσμίας, επειδή οι οσμές παίζουν ρόλο - κλειδί και σε αυτή την αίσθηση, πολλοί άνθρωποι με COVID αναπτύσσουν πραγματική αγευσία και δεν μπορούν να ανιχνεύσουν ούτε καν το αλμυρό και το γλυκό.

Η απώλεια χημαίσθησης επίσης παραμένει ανεξήγητη και σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη. Αυτή η αίσθηση δεν πρέπει να συγχέεται με τη γεύση. Τα κύτταρα που την προσφέρουν ερεθίζουν τα νεύρα του πόνου (μερικά από τα οποία φέρουν ACE2) και βρίσκονται σε όλο το σώμα και όχι μόνο μέσα στο στόμα.

Περισσότερες ενδείξεις για το πώς ο κορονοϊός καταστέλλει την όσφρηση προκύπτουν από τους ανθρώπους που αναρρώνουν από ανοσμία. Οι περισσότεροι άνθρωποι χάνουν και επανακτούν την όσφρησή τους απότομα, όπως ανοίγει και κλείνει ένας διακόπτης. Το οσφρητικό επιθήλιο αναγεννάται τακτικά, ως απάντηση στη συνεχή επίθεση που δέχεται από τοξικούς παράγοντες στον εισπνευόμενο αέρα. Υπάρχει όμως και ένα ποσοστό που παθαίνουν ανοσμία μακράς διάρκειας και αναρρώνουν σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Η ανοσμία φαίνεται ως ελάχιστο πρόβλημα μπροστά στις σοβαρότερες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η COVID, ωστόσο άνθρωποι που έχουν ζήσει χωρίς καμιά αίσθηση μυρωδιάς επί 6 και πλέον μήνες αντιλαμβάνονται πόσο σημαντική είναι η αίσθηση της όσφρησης. Μπορεί το σπίτι τους να έχει πάρει φωτιά ή να έχει διαρροή φυσικού αερίου και να μην παίρνουν χαμπάρι. Και βέβαια με την ανοσμία χάνεται μεγάλο μέρος της χαράς του φαγητού, λόγω της επίδρασης στη γεύση. Και χαλασμένο φαγητό να φάνε δεν θα το αντιληφθούν πριν είναι πια αργά.

Παροσμία

Ομως, πέρα από την ανοσμία υπάρχει και η παροσμία, που αποτελεί πιθανή ένδειξη ανάκαμψης στους ανθρώπους με παρατεταμένη ανοσμία. Ασθενείς με ανοσμία και αγευσία, μετά από μήνες αρχίζουν να ανακτούν τις πιο βασικές πλευρές της γεύσης - γλυκό, αλμυρό, ξινό - αλλά όχι και την αίσθηση των γεύσεων που προέρχονται από τα αρώματα των τροφών. Για παράδειγμα, η σοκολάτα έχει τη γεύση γλυκού λάστιχου. Σε κάποιες περιπτώσεις μετά από επιπλέον χρονικό διάστημα ανακτούν τη δυνατότητα ανίχνευσης κάποιων οσμών, αλλά όχι όπως θα περίμενε κανείς. Μπορεί για κάποιο διάστημα όλες οι τροφές να μυρίζουν φράουλα και μετά να έχουν παραμορφωμένες και απαίσιες μυρωδιές. Ορισμένοι παραπονούνται ότι όλες οι τροφές έχουν γεύση λες και ψεκάστηκαν με καθαριστικό τζαμιών.

Η παροσμία μπορεί να εμφανιστεί όταν βλαστοκύτταρα, που μετασχηματίζονται σε οσφρητικούς νευρώνες μέσα στη μύτη, εκτείνουν τους άξονές τους (λεπτές κυτταρικές ίνες), ώστε να περάσουν μέσα από τις μικροσκοπικές τρύπες στη βάση του κρανίου και να συνδεθούν με τον οσφρητικό βολβό στον εγκέφαλο. Ορισμένες φορές οι άξονες συνδέονται σε λάθος μέρος, προκαλώντας λαθεμένη αναγνώριση οσμών, αλλά η λάθος ...καλωδίωση μπορεί να αυτοεπιδιορθωθεί μετά από ικανό χρονικό διάστημα.

Κανείς δεν ξέρει πότε ένας ασθενής με ανοσμία διαρκείας θα ανακτήσει πλήρως την όσφρησή του. Συνήθως απαιτείται χρονικό διάστημα από έξι μήνες, έως ένα έτος. Στην περίπτωση της σπανιότερης εμφάνισης ανοσμίας λόγω γρίπης, το 30% έως 50% ανακάμπτει πλήρως μέσα σε έξι μήνες, χωρίς καμία θεραπεία. Εχουν υπάρξει και περιπτώσεις πλήρους επαναφοράς μετά από δύο χρόνια. Αλλά μετά απ' αυτό, η αναγεννητική ικανότητα θεωρείται ότι περιορίζεται και η πιθανότητα ανάκαμψης της αίσθησης είναι πολύ μικρή. Ερευνητές εξετάζουν θεραπείες με στεροειδή, αλλά και πλούσιο σε αιμοπετάλια πλάσμα, ένα μείγμα που χρησιμοποιείται σε ορισμένες θεραπείες νευροπαθειών. Αλλά σε καμία περίπτωση οι ασθενείς που υποβάλλονται σε τέτοιες θεραπείες δεν θα ξυπνήσουν μια μέρα και θα πουν ότι μπορούν να μυρίσουν πια ακριβώς όπως πρώτα.

Η ανοσμία στο παρελθόν είχε συσχετιστεί ως παράγοντας κινδύνου για εκδήλωση νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Μετά την πανδημία γρίπης του 1919, υπήρξε μια αύξηση στην εκδήλωση της νόσου Πάρκινσον. Ερευνητές θεωρούν ότι ο φόβος για κάτι ανάλογο, λόγω της ανοσμίας που προκαλεί ο κορονοϊός, είναι μάλλον υπερβολικός. Οπως υποστηρίζει ο Νίκολας Μιούνερ, νευροεπιστήμονας στο πανεπιστήμιο Saclay στο Παρίσι, «σίγουρα υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην (σ.σ. οφειλόμενη σε άλλους παράγοντες) ανοσμία και κάποιες ασθένειες, αλλά θεωρούμε ότι η ιογενής ανοσμία λειτουργεί με εντελώς διαφορετικό μηχανισμό. Η εκδήλωση ανοσμίας μετά από ιογενή λοίμωξη δεν αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης ασθενειών. Είναι δύο εντελώς ξεχωριστά φαινόμενα». Τα λόγια του σίγουρα είναι καθησυχαστικά για τα εκατομμύρια ασθενών της COVID-19 που εκδήλωσαν απώλεια όσφρησης.

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγή: «Scientific American»

Διαδικτυακό σεμινάριο (webinar) οργανώνει η Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας (ΟΕΝΓΕ) το Σάββατο 16/1 με θέμα: «Σύγχρονες εξελίξεις στην παθολογική φυσιολογία και στη θεραπεία της νόσου COVID-19».

Το webinar θα μεταδοθεί ζωντανά, από τις 11 π.μ. έως τις 2 μ.μ. στη διεύθυνση https://tmg.gr/webinar-sigchrones-exelixis-stin-pathologiki-fisiologia-ke-sti-therapia-tis-nosou-covid-19-live-streaming/.

Οι εγγραφές για το σεμινάριο είναι δωρεάν και γίνονται στη διεύθυνση https://tmg.gr/webinar-sigchrones-exelixis-stin-pathologiki-fisiologia-ke-sti-therapia-tis-nosou-covid-19-engrafes/

Τις εργασίες του webinar θα συντονίσουν οι: Αφροδίτη Ρέτζιου, πρόεδρος της ΟΕΝΓΕ, Παναγιώτης Παπανικολάου, γενικός γραμματέας της ΟΕΝΓΕ, και Ματίνα Παγώνη, αντιπρόεδρος της ΟΕΝΓΕ.

Θα πραγματοποιηθούν οι εξής ομιλίες:

-- Ανοσοπαθολογία της νόσου COVID-19, από τον Παναγιώτη Βλαχογιαννόπουλο, καθηγητή Παθολογίας - Ανοσολογίας στο ΕΚΠΑ.

-- Θρόμβωση και COVID-19, από τον Γρηγόρη Γεροτζιάφα, καθηγητή Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή της Σορβόνης, υπεύθυνο Τμήματος Θρόμβωσης στο Νοσοκομείο «Tenon» στο Παρίσι και διευθυντή της ερευνητικής ομάδας Καρκίνος και Θρόμβωση «INSERM U938».

-- Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στην COVID-19, από την Μάγδα Γαβανά, διευθύντρια ΕΣΥ Γενικής Ιατρικής, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΑΠΘ.

-- Ο ασθενής με COVID-19 στις νοσοκομειακές πτέρυγες, από τον Ιωάννη Καλομενίδη, καθηγητή Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, υπεύθυνο Κλινικής COVID-19 Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός».

-- Εντατική Θεραπεία στην COVID-19, από τον Σπύρο Ζακυνθινό, καθηγητή Εντατικής Θεραπείας - Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ.

-- Καρδιολογικές επιπλοκές της νόσου COVID-19, από τον Αθανάσιο Μανώλη, συντονιστή διευθυντή Καρδιολογικής Κλινικής Ασκληπιείου Βούλας.

-- Εμβόλια, από την Δήμητρα Καββαθά, παθολόγο - λοιμωξιολόγο, διευθύντρια ΕΣΥ, Δ' Παθολογική Πανεπιστημιακή Κλινική ΠΓΝ «Αττικόν».

Από τη 1 μ.μ. έως τις 2 μ.μ. θα ακολουθήσουν συζήτηση και συμπεράσματα, σχόλια, ερωτήσεις από το κοινό και απαντήσεις.

Αυξάνεται η χρήση κάνναβης και τζόγου στους 16χρονους μαθητές

 

Η ανησυχία για την αύξηση της χρήσης κάνναβης στους 16χρονους μαθητές στην Ευρώπη και την Ελλάδα αποτυπώνεται στην Εκθεση του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος ESPAD, επιβεβαιώνοντας την ανάγκη να δυναμώσει το μέτωπο απέναντι στην πολιτική της νομιμοποίησης των ναρκωτικών, στις αντιεπιστημονικές αντιλήψεις περί διαχωρισμού «μαλακών και αθώων» ναρκωτικών.

Τα ερευνητικά στοιχεία δίνουν πολύτιμες πληροφορίες που επιβάλλουν την ανάγκη πρωτογενούς πρόληψης, εντός κι εκτός σχολείων. Η Εκθεση βασίζεται στα ευρήματα επιστημονικής έρευνας η οποία διενεργήθηκε το 2019 σε 35 ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα, η έρευνα ESPAD διενεργείται ανά 4ετία.

Στην πανευρωπαϊκή έρευνα συμμετείχαν 99.647 συνολικά 16χρονοι μαθητές, συμπληρώνοντας ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο στις τάξεις τους. Στην Ελλάδα συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 17.733 μαθητών ηλικίας 16 - 18 ετών, εκ των οποίων οι 5.988 ήταν 16χρονοι.

Ευκολία πρόσβασης σε ναρκωτικές ουσίες

Η ουσία στην οποία απαντούν ότι έχουν πιο εύκολη πρόσβαση οι μαθητές είναι η κάνναβη με 32% και ακολουθούν το MDMA (έκσταση) 14%, κοκαΐνη 13%, αμφεταμίνη 10%, μεθαμφεταμίνη 8,5%.

Ευκολία πρόσβασης σε κάνναβη: Μέσος όρος Ευρώπης 32% - Ελλάδα 28%

Οι χώρες όπου φαίνεται ότι οι μαθητές έχουν μεγαλύτερη ευκολία πρόσβασης στην κάνναβη είναι: Ολλανδία 51%, Δανία 48%, Γερμανία 42%, Αυστρία 42%, Ισπανία 41%, Ιταλία 37%, Γαλλία 34%. Οι περισσότερες είναι χώρες όπου έχει αποποινικοποιηθεί η χρήση κάνναβης.

Ευκολία πρόσβασης σε MDMA (έκσταση): Μέσος όρος Ευρώπης 14% - Ελλάδα 9,5%

Χώρες όπου οι μαθητές δηλώνουν ότι έχουν υψηλή ευκολία πρόσβασης σε MDMA με πάνω από 20% είναι η Ολλανδία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Τσεχία και η Δανία.

Ευκολία πρόσβασης σε κοκαΐνη: Μέσος όρος Ευρώπης 13% - Ελλάδα 14%

Οι χώρες που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ευκολίας πρόσβασης των μαθητών στην κοκαΐνη είναι: Δανία, Ιρλανδία (22%), Μάλτα, Σλοβενία, Σουηδία (20%) και Ιταλία (18%). Η Ελλάδα παρουσιάζει ευκολία προσβασιμότητας λίγο πάνω από τον μέσο όρο των μαθητών της Ευρώπης, όσο ακριβώς και η Ολλανδία (14%).

Χώρες που παρουσιάζουν υψηλή προσβασιμότητα σε όλες τις ουσίες

Υπάρχουν ορισμένες χώρες όπου οι μαθητές απαντούν ότι έχουν υψηλά ποσοστά πρόσβασης σε όλες τις ουσίες. Αυτές είναι: Ολλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Δανία, Σλοβακία, Τσεχία.

Χρήση ναρκωτικών στους μαθητές της Ευρώπης

Το 2,4% των μαθητών της Ευρώπης έχει κάνει χρήση κάνναβης πρώτη φορά πριν από τα 13 έτη. Οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά στην πρώιμη χρήση κάνναβης πριν από τα 13 έτη είναι η Γαλλία (4,5%), η Ιταλία (4,4%) και η Κύπρος (3,6%). Η χρήση πριν από τα 13 έτη στους μαθητές της Ευρώπης σε άλλες ουσίες είναι: MDMA 0,5%, αμφεταμίνες 0,5% και κοκαΐνη 0,4%. Στην Ελλάδα πρώιμη χρήση κάνναβης πριν από τα 13 έτη δηλώνει το 1,2% των μαθητών, ενώ την τελευταία 20ετία παρουσιάζεται μικρή ανοδική τάση κατά 0,4%.

Η μέση χρήση ναρκωτικών στους μαθητές στην Ευρώπη, έστω και μια φορά στη ζωή τους, είναι 17% και οφείλεται κυρίως στην υψηλή μέση χρήση κάνναβης (16%). Τα μεγαλύτερα ποσοστά χρήσης ναρκωτικών στις μαθητικές ηλικίες της Ευρώπης είναι σε Τσεχία (29%), Ιταλία (28%), Λετονία (27%), Σλοβακία (25%).

Η χρήση στους μαθητές της Ευρώπης ανά ουσία είναι: Κάνναβη 16%, MDMA 2,3%, αμφεταμίνες 1,7%, κοκαΐνη 1,9%, LSD 2,1%. Η χρήση στους μαθητές της Ευρώπης παρουσιάζει μια αύξηση από το 1995 μέχρι το 2011 και από τότε μέχρι σήμερα παρουσιάζει σταθερότητα και μικρή πτώση σε κάποιες ουσίες. Η μέση χρήση ναρκωτικών αλλά και κάνναβης στους Ελληνες μαθητές είναι 8,2%.

Χρήση κάνναβης στους μαθητές της Ευρώπης

Η κάνναβη είναι το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό στους μαθητές με χρήση 16%, με τις χώρες που παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά να είναι η Τσεχία (28%) και η Ιταλία (27%). Η χρήση κάνναβης στους Ελληνες μαθητές είναι 8,5%. Ορισμένα αποκαλυπτικά στοιχεία είναι τα εξής:

Το 13% των μαθητών έχει κάνει χρήση κάνναβης τους τελευταίους 12 μήνες. Χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά είναι η Γαλλία (15%), η Ιταλία (13%), η Ολλανδία (13%) και η Ισπανία (12%). Η χρήση κάνναβης τους τελευταίους 12 μήνες στους Ελληνες μαθητές είναι 4,2%.

Το 13% των μαθητών έχει κάνει χρήση κάνναβης τις τελευταίες μέρες. Χώρες με υψηλά ποσοστά είναι η Ιταλία (15%), η Γαλλία (13%) και η Ολλανδία (13%). Η χρήση κάνναβης τους τελευταίους 12 μήνες στους Ελληνες μαθητές είναι 4,6%.

Με βάση την κλίμακα CAST (Cannabis Abuse Screeing Test) ο επιπολασμός μαθητών υψηλού κινδύνου χρηστών κάνναβης στην Ευρώπη είναι 4%. Χώρες με υψηλά ποσοστά είναι η Γαλλία (7,2%), η Γερμανία (7%), η Σλοβενία (6,3%), η Ιταλία (6,2%) και η Αυστρία (6%). Η χρήση υψηλού κινδύνου στους Ελληνες μαθητές είναι 2,9%.

Οι τάσεις της χρήσης κάνναβης δείχνουν άνοδο στη χρήση σε όλη τη διάρκεια της ζωής (από 11% το 1995 σε 16% το 2019) και στη χρήση τις τελευταίες 30 μέρες (από 4,1% το 1995 σε 7,4% το 2019).

Το 2% των μαθητών της Ευρώπης έχουν κάνει χρήση ναρκωτικής ουσίας (εκτός κάνναβης). Μετά την κάνναβη τα πιο διαδεδομένα ναρκωτικά ήταν το MDMA, το LSD, η κοκαΐνη και η αμφεταμίνη. Τα πιο υψηλά ποσοστά χρήσης LSD βρέθηκαν σε Λετονία και Εσθονία με 5% αντίστοιχα.

Ο μέσος όρος χρήσης ηρεμιστικών χαπιών χωρίς ιατρική συνταγή στους μαθητές της Ευρώπης ήταν 9,2%, με χώρες με υψηλή χρήση να είναι η Σλοβακία (23%), η Λετονία (22%) και η Λιθουανία (21%). Στην Ελλάδα χρήση ηρεμιστικών χαπιών χωρίς ιατρική συνταγή δηλώνει το 3,5% των μαθητών. Χρήση αναβολικών χαπιών δηλώνει το 1% των μαθητών της Ευρώπης, με την Κύπρο να είναι στις χώρες με την πιο υψηλή χρήση με 2%. Η κατηγορία χρήση χαπιών χωρίς ιατρική συνταγή είναι η μόνη κατηγορία όπου οι μαθήτριες υπερτερούν από τους μαθητές σε σχέση με όλες τις άλλες ναρκωτικές ουσίες, όπου τα αγόρια είναι περισσότερα σε όλες τις κατηγορίες.

Θλιβερή «πρωτιά» στον τζόγο για τους Ελληνες μαθητές«Τα υψηλά επίπεδα αποδοχής του τζόγου στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και η κουλτούρα του τζόγου στο οικογενειακό περιβάλλον έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικοί παράγοντες για την είσοδο και τη μετάβαση των εφήβων στον προβληματικό τζόγο», είναι μια από τις διαπιστώσεις της Ερευνας.

Ποσοστό 22% των 16χρονων στην Ευρώπη αναφέρουν ότι έχουν στοιχηματίσει χρήματα τουλάχιστον μία φορά τους τελευταίους 12 μήνες, κυρίως σε λοταρίες (κληρώσεις), ενώ σε ποσοστό 7,9% έχουν στοιχηματίσει χρήματα διαδικτυακά. Σ' ένα μέσο ευρωπαϊκό ποσοστό 5%, οι 16χρονοι που στοιχημάτισαν τους τελευταίους 12 μήνες εμπίπτουν στην κατηγορία της προβληματικής ενασχόλησης με τον τζόγο.

«Η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή των χωρών, με τα υψηλότερα ποσοστά στον τζόγο», διαπιστώνεται. Ενας στους 3 16χρονους στη χώρα μας έχει στοιχηματίσει χρήματα τουλάχιστον μία φορά μέσα στους τελευταίους 12 μήνες (33%) έναντι σχεδόν ενός στους 4 (22%) σε μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο.Τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στην κατηγορία λοταρίες/κληρώσεις (74% επί όσων στοιχημάτισαν στην Ελλάδα, έναντι 49% πανευρωπαϊκά) και το ποσοστό στην κατηγορία προβλέψεις σε αθλήματα είναι 30% όσων στοιχημάτισαν στην Ελλάδα (έναντι 45% πανευρωπαϊκά). Η υπερβολική ενασχόληση με τον τζόγο αντιστοιχεί σε 7,7% και η παθολογική ενασχόληση σε 4,6%.

Οι ευθύνες των μέχρι τώρα κυβερνήσεων για την εξάπλωση του τζόγου είναι εγκληματικές, καθώς εδώ και δεκαετίες, με μπροστάρη το κράτος, καλλιεργούνται ψεύτικες ελπίδες, διαμορφώνοντας στάση ζωής με «εύκολο χρήμα» και «τύχη», δημιουργώντας παραίτηση κι απόσταση από την αγωνιστική διεκδίκηση των δικαιωμάτων.

Συμβιώνοντας με τρισεκατομμύρια ιούς

 

Σε όλη την υδρόγειο, ακόμη και άνθρωποι που δεν γνώριζαν καν τη λέξη ιός, την έμαθαν χάρη στον νέο κορονοϊό SARS-CoV-2, που προκαλεί την ασθένεια COVID-19. Ομως, όπως μαθαίνουν όλο και καλύτερα οι επιστήμονες, πολλοί ιοί καραδοκούν αθόρυβα μέσα στο ανθρώπινο σώμα, κρυμμένοι σε κύτταρα μέσα στους πνεύμονες, στο αίμα, στα νεύρα, στις αρθρώσεις, αλλά και μέσα στην πληθώρα μικροβίων που αποικίζουν το έντερό μας. Οι βιολόγοι υπολογίζουν ότι γύρω στα 380 τρισεκατομμύρια ιοί ζουν πάνω και μέσα στο σώμα κάθε ενήλικου ανθρώπου, δηλαδή δέκα φορές περισσότεροι από τα βακτήρια, που επίσης κατοικούν πάνω και μέσα στο σώμα μας.

Ορισμένοι απ' αυτούς μπορεί να προκαλέσουν ασθένειες, αλλά πολλοί απλώς συμβιώνουν μαζί μας. Προς το τέλος του 2019, ερευνητές του πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια ανακάλυψαν 19 διαφορετικά στελέχη ρεντοντοϊών στο αναπνευστικό σύστημα. Μερικοί σχετίζονταν με περιοδοντίτιδα ή με ασθένειες των πνευμόνων, ενώ αντίθετα άλλοι θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν ασθένειες του αναπνευστικού. Η γρήγορα επεκτεινόμενη επιστημονική γνώση γύρω από τους ιούς κάνει σαφές ότι αριθμητικά δεν αποτελούμαστε κυρίως από «ανθρώπινα» κύτταρα, που περιστασιακά δέχονται εισβολές μικροβίων. Το σώμα μας είναι στην πραγματικότητα ένας υπεροργανισμός όπου συγκατοικούν κύτταρα, βακτήρια, μύκητες και περισσότερο απ' όλα ιοί! Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις σχεδόν το μισό του βιολογικού μας υλικού δεν είναι ανθρώπινο.

Πανταχού παρόντες

Πριν από μια δεκαετία, οι επιστήμονες μόλις άρχιζαν να αντιλαμβάνονται την ύπαρξη ενός τόσο τεράστιου πλήθους ιών μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Σήμερα το αντιλαμβάνονται ως ένα αδιάσπαστο τμήμα του ευρύτερου ανθρώπινου μικροβιώματος, ενός απίστευτου μωσαϊκού από ενεργούς και ανενεργούς μικροσκοπικούς οργανισμούς, που καταλαμβάνουν σχεδόν κάθε γωνιά του ανθρώπινου σώματος. Η ήδη δεκαετής καταγραφή των ιών μέσα στο μικροβίωμα, οδηγεί σε διαρκή διεύρυνση του καταλόγου, σε σημείο που αυτή η συμβίωση να δείχνει ότι μπορεί να επηρεάζει σημαντικά την καθημερινή μας ζωή, είτε θετικά, είτε αρνητικά. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι θα μπορούσαμε ακόμη και να χρησιμοποιήσουμε το ιολογικό μικροβίωμα για τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας. Ερευνητές απομόνωσαν ένζυμο προερχόμενο από ιό, που σκοτώνει τα πολυανθεκτικά βακτήρια της επικίνδυνης ενδονοσοκομειακής λοίμωξης MRC και η σχετική δοκιμή θεραπείας με το ένζυμο έχει φτάσει στην τρίτη φάση κλινικών δοκιμών. Εδώ και χρόνια είναι σύνηθες να γίνονται αναφορές σε «καλά» και «κακά» μικρόβια. Και οι ιοί μπορούν να χωριστούν σε αυτές τις δύο κατηγορίες. Το ζήτημα τώρα είναι να βρεθούν τρόποι για να εμποδιστούν οι κακοί και να ενισχυθούν οι καλοί ιοί.

Οι ιοί είναι εξαιρετικά μικροσκοπικά βιολογικά σωματίδια, που απαρτίζονται από αλυσίδες RNA ή DNA, μέσα σε ένα πρωτεϊνικό κέλυφος. Μπορούν να αναπαραχθούν μόνο με τη βοήθεια του κυττάρου ξενιστή, που μολύνουν. Οι ιοί κατατάσσονται με βάση το σχήμα τους (A), το κύτταρο του ξενιστή (B) και τον γενετικό τους κώδικα (C)

Οι ιοί είναι εξαιρετικά μικροσκοπικά βιολογικά σωματίδια, που απαρτίζονται από αλυσίδες RNA ή DNA, μέσα σε ένα πρωτεϊνικό κέλυφος. Μπορούν να αναπαραχθούν μόνο με τη βοήθεια του κυττάρου ξενιστή, που μολύνουν. Οι ιοί κατατάσσονται με βάση το σχήμα τους (A), το κύτταρο του ξενιστή (B) και τον γενετικό τους κώδικα (C)

Το ανθρώπινο σώμα είναι πλούσιο περιβάλλον για την ανάπτυξη των μικροβίων, γεμάτο πρωτεΐνες, λίπη και υδατάνθρακες. Πολλοί ιοί έχουν εξελιχθεί, ώστε να συμβιώνουν «ειρηνικά» με τον άνθρωπο, χωρίς να τον αρρωσταίνουν. Οι ιοί χρειάζεται να εισβάλλουν στα κύτταρα κάποιου ξενιστή, ώστε να αναπαραχθούν και το κάνουν με κάθε τρόπο μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Προς έκπληξή τους, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ιούς ακόμη και μέσα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό ενηλίκων που χρειάστηκε να κάνουν κάποιο σχετικό διαγνωστικό έλεγχο. Οι ιοί που βρέθηκαν εκεί ανήκαν σε διάφορες οικογένειες και δεν σχετίζονταν με κάποια ασθένεια. Οι ίδιοι βρέθηκαν στη συνέχεια και στο πλάσμα αίματος, στο αρθρικό υγρό και το μητρικό γάλα. Ηταν γνωστό ότι ορισμένοι ιοί, όπως του έρπητα, μπορούν να ξεφύγουν από τους φραγμούς και να μπουν μέσα στο κατά βάση στείρο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, αλλά η ανακάλυψη σε αυτό ιών διαφόρων ειδών, που ήταν απλώς παρευρισκόμενοι, χωρίς ενεργό ρόλο, ήταν μία έκπληξη.

Θηρευτικό πεδίο

Το ιολογικό μικροβίωμα αρχίζει να διευρύνεται αμέσως μετά τη γέννηση. Μελέτες αποκάλυψαν ποικιλία ιών στο έντερο των νεογνών λίγο μετά τη γέννηση, που μπορεί να προέρχονταν είτε απευθείας από τη μητέρα, είτε από το μητρικό γάλα. Μερικοί από αυτούς τους ιούς περιορίζονται σε αριθμό όταν τα μωρά γίνονται εβδομάδων ή μηνών, ενώ την ίδια περίοδο άλλοι ιοί μπαίνουν στο σώμα τους από τον αέρα, το νερό, την τροφή και τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω τους. Αυτοί οι ιοί αυξάνονται σε αριθμό και ποικιλία, μολύνοντας κύτταρα, όπου παραμένουν επί χρόνια. Το ιολογικό μικροβίωμα των νεογνών είναι ασταθές, σε αντίθεση με των ενηλίκων, που είναι σχετικά σταθερό. Οι ανελλοϊοί, μια οικογένεια 200 διαφορετικών ειδών ιών, γίνονται σταδιακά παρόντες σε σχεδόν όλους τους ανθρώπους καθώς γερνάνε. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το βακτηριακό μικροβίωμα.

Πολλοί από τους ιούς που κατοικούν μέσα μας δεν στοχεύουν τα κύτταρά μας. Αντίθετα, στοχεύουν τα βακτήρια του μικροβιώματος. Αυτοί οι ιοί, που είναι γνωστοί ως βακτηριοφάγοι, ή φάγοι, εισβάλλουν μέσα στα βακτήρια και χρησιμοποιούν τον κυτταρικό μηχανισμό τους για να φτιάξουν αντίγραφά τους, συχνά οδηγώντας σε «σκάσιμο» του βακτηριακού κυττάρου και διάχυσή τους για να μολύνουν και άλλα βακτήρια. Οι βακτηριοφάγοι υπάρχουν σχεδόν παντού στη φύση: στο χώμα, σε κάθε σώμα νερού, από τον ωκεανό έως το πόσιμο νερό, ακόμη και σε ακραία περιβάλλοντα, όπως σε ορυχεία με πολύ όξινο περιβάλλον, στην Αρκτική, αλλά και σε θερμοπίδακες. Συναντώνται ακόμη και αιωρούμενοι στον αέρα. Βρίσκονται σε όλα αυτά τα μέρη, γιατί κυνηγούν τα βακτήρια που ζουν σε αυτά. Το ανθρώπινο σώμα είναι απλώς ένα ακόμη θηρευτικό πεδίο.

Συγκάτοικοι

Το ιολογικό μικροβίωμα ποικίλλει σημαντικά από το ένα μέρος του σώματος στο άλλο. Οι ιοί στο στόμα είναι διαφορετικοί από εκείνους στο έντερο και αυτοί διαφορετικοί από εκείνους στο ουροποιητικό σύστημα. Ετσι, οι επιστήμονες μπορούν να καταλάβουν από πού προέρχεται ένα δείγμα που τους δίνεται για εξέταση, αναγνωρίζοντας τους ιούς σε αυτό. Μπορούν επίσης να καταλάβουν αν κάποιοι από τους ανθρώπους που έδωσαν τα δείγματα ζουν στο ίδιο σπίτι. Παρότι κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει διαφορετικό ιολογικό μικροβίωμα, διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι που συγκατοικούν μοιράζονται το 25% των ιών τους. Οι ιοί μπορούν να μεταδοθούν από ένα μέλος μιας οικογένειας στο άλλο, όχι μόνο με τους τυπικούς τρόπους, όπως ο βήχας, αλλά και μέσω της συνήθους επαφής και της χρήσης των ίδιων ειδών υγιεινής, των ίδιων τραπεζιών και των ίδιων φαγητών. Μάλιστα, τα δεδομένα από μικρό αριθμό ατόμων δείχνουν ότι ανάμεσα στα μέλη ενός ζευγαριού δεν υπάρχει περισσότερη κοινότητα ιών, συγκριτικά με τα άλλα μέλη της οικογένειας. Η συγκατοίκηση είναι αρκετή.

Διαφορές στο ιολογικό μικροβίωμα, που ίσως οφείλονται στα διαφορετικά επίπεδα ορμονών στον οργανισμό τους, υπάρχουν ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Μεγάλες διαφοροποιήσεις υπάρχουν ανάλογα με την περιοχή που κατοικούν οι πληθυσμοί, όπως π.χ. μεταξύ των κατοίκων των «δυτικών» και των «ανατολικών» χωρών, οι οποίες μπορεί να οφείλονται τόσο στη διαφορετική δίαιτα, όσο και στο περιβάλλον.

Αντί φαρμάκου

Οταν το ανοσοποιητικό βρίσκεται για κάποιο λόγο σε αδυναμία ή σε καταστολή, ιοί που μέχρι εκείνη την ώρα παρέμεναν σε αδρανή κατάσταση αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται, τόσο οι παθογόνοι, όσο και οι ακίνδυνοι. Αυτό δείχνει ότι το ανοσοποιητικό έχει μηχανισμούς, ώστε να κρατάει τον αριθμό τους υπό έλεγχο, αλλά όταν εμφανίσει αδυναμία, οι ιοί βρίσκουν την ευκαιρία να πολλαπλασιαστούν. Αυτό μπορεί να συμβαίνει και στην περίπτωση ανθρώπων που εμφανίζουν έντονη COVID-19, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται επιμολύνσεις. Η πιο κοινή απ' αυτές είναι η βακτηριακή πνευμονία, που οφείλεται σε είδη σταφυλόκοκκου και στρεπτόκοκκου. Εμφανίζονται όμως και επιμολύνσεις γρίπης, αναπνευστικού συγκυτιακού ιού και αδενοϊών. Επίμονοι ιοί, που ήταν σε αδράνεια μέσα στον οργανισμό, όπως ο ιός Επστάιν-Μπαρ και ο κυτταρομεγαλοϊός, μπορεί να ενεργοποιηθούν. Οσο το ανοσοποιητικό συγκεντρώνει την προσοχή του στον SARS-CoV-2, ο ασθενής είναι πιο ευάλωτος σε άλλες ιικές λοιμώξεις.

Οι βακτηριοφάγοι ιοί μπορούν να προσδεθούν πάνω στο επιθήλιο διαφόρων οργάνων, π.χ. της μύτης ή του στομαχιού και να σκοτώσουν παθογόνα μικρόβια που θα εισβάλουν στον οργανισμό. Αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη στον άνθρωπο, αλλά έχει διαπιστωθεί σε πειραματόζωα. Ομως μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση φάγων ενάντια στα πολυανθεκτικά βακτήρια. Οι επιστήμονες γνωρίζοντας πια ότι το ανθρώπινο έντερο είναι κατοικία πληθώρας ειδών ιών, χρησιμοποιούν ήδη τα αστικά απόβλητα για να ανακαλύψουν ιούς κατάλληλους για την αντιμετώπιση τέτοιων βακτηρίων, τα οποία αντιστέκονται σε όλα τα αντιβιοτικά. Η συνειδητοποίηση του σημαντικού ρόλου των ιών μέσα στο ανθρώπινο μικροβίωμα ανοίγει τον δρόμο για βαθύτερη κατανόηση διαφόρων ασθενειών, αλλά και την καταπολέμηση ορισμένων απ' αυτές.

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγή: «Scientific American»