Ο κίνδυνος ενδεχόμενης ταυτόχρονης νόσησης από κορονοϊό και γρίπη είναι κάτι που από την πρώτη φάση της πανδημίας απασχολούσε ειδικούς και μη, ανησυχία που κορυφώνεται τώρα, καθώς το βόρειο ημισφαίριο έχει πια μπει στην περίοδο εκδήλωσης των επιδημιών γρίπης και ταυτόχρονα η COVID-19 βρίσκεται σε ακόμη μεγαλύτερη έξαρση απ' ό,τι την άνοιξη. Η ανάγκη όλοι να μπορέσουν να κάνουν δωρεάν το εμβόλιο φαίνεται ότι ενισχύεται από κάποιες μη επιβεβαιωμένες ακόμη έρευνες, σύμφωνα με τις οποίες το εμβόλιο για τη γρίπη όχι μόνο περιορίζει σοβαρά την πιθανότητα διπλής νόσησης, αλλά πιθανώς μειώνει τον κίνδυνο νόσησης από τον κορονοϊό. Η πιο πρόσφατη απ' αυτές, που κάνει τη σαφέστερη σύνδεση εμβολίου της γρίπης και αυξημένης προφύλαξης από τον ιό SARS-CoV-2, είναι σε φάση προδημοσίευσης και δεν έχει ακόμη ελεγχθεί από την επιστημονική κοινότητα. Δείχνει, όμως, ότι ενδεχομένως το εμβόλιο πυροδοτώντας την παραγωγή ευρέος φάσματος αντιικών μορίων από τον οργανισμό, να προσφέρει ισχυρότερη ανοσολογική αντίδραση σε τυχόν μετέπειτα μόλυνση από τον νέο κορονοϊό.
Η έρευνα αυτή, που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ράντμπουντ της Ολλανδίας, συμβαδίζει με άλλες πρόσφατες επιστημονικές δημοσιεύσεις, που τείνουν προς το ίδιο συμπέρασμα. Ωστόσο, οι Ολλανδοί επιστήμονες επισημαίνουν ότι τα αποτελέσματά τους πρέπει να επιβεβαιωθούν από πιο εκτεταμένα και αδιαμφισβήτητα πειράματα.
Στατιστική διαφορά
Οι ερευνητές «χτένισαν» τις βάσεις δεδομένων του νοσοκομείου τους για να δουν αν υπάλληλοί του, που έκαναν το εμβόλιο για τη γρίπη την περασμένη χρονιά, ήταν περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να μολυνθούν από SARS-CoV-2. Διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν κάνει το εμβόλιο, είχαν 39% λιγότερες πιθανότητες να διαγνωστούν θετικοί στον κορονοϊό. Εως την 1η Ιούνη του 2020, ενώ το 2,23% του μη εμβολιασμένου προσωπικού κόλλησε τον ιό της πανδημίας, μόνο το 1,33% των εμβολιασμένων για γρίπη έπαθε το ίδιο.
Αυτά τα ευρήματα δεν αποτελούν απόδειξη ότι το εμβόλιο της γρίπης εμποδίζει την COVID-19, επισημαίνει η Ελεν Φόξμαν, ανοσοβιολόγος και κλινική παθολόγος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Γέιλ των ΗΠΑ. Μπορεί να υπάρχουν άλλες εξηγήσεις για τη στατιστική συσχέτιση που εντόπισαν οι Ολλανδοί επιστήμονες. Για παράδειγμα, εκείνοι που έκαναν το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να είναι πιο προσεκτικοί σε θέματα υγείας και πιθανότερο να ακολουθήσουν με προσοχή τις υγειονομικές οδηγίες για την πρόληψη της COVID-19, συγκριτικά με εκείνους που δεν εμβολιάστηκαν. Ο επικεφαλής της ολλανδικής έρευνας, Μιχάι Νετέα, συμφωνεί ότι η συνολική συμπεριφορά τους, παρά το ίδιο το εμβόλιο ίσως να έκανε τους εμβολιασμένους να ασθενήσουν σε μικρότερο ποσοστό από κορονοϊό.
Ερευνες σαν αυτή, που βρίσκουν στατιστικές συσχετίσεις ανάμεσα σε συμπεριφορές και αποτελέσματα, δεν μπορούν να τεκμηριώσουν αίτιο και αιτιατό. Για να επιβεβαιωθεί ότι υπάρχει πράγματι αιτιακή συσχέτιση θα έπρεπε να γίνουν μεγάλες κλινικές δοκιμές στον γενικό πληθυσμό. Αυτό όμως θα απαιτούσε σε ένα τυχαίο δείγμα ανθρώπων να απαγορευτεί η λήψη του εμβολίου για τη γρίπη, πράγμα που αντιβαίνει στους κανόνες της Ιατρικής για την προστασία της υγείας των ανθρώπων.
Τραβηγμένο;
Ο Νετέα και οι συνεργάτες του έκαναν και ένα εργαστηριακό πείραμα, ώστε να δείξουν ενδεχόμενους τρόπους που το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να περιορίζει τη μόλυνση από κορονοϊό. Πρώτα απομόνωσαν αιμοσφαίρια από υγιείς ανθρώπους και μετά εξέθεσαν μερικά απ' αυτά σε ένα εμβόλιο για τη γρίπη και τα άφησαν να αναπτυχθούν για έξι μέρες. Τελικά εξέθεσαν όλα τα αιμοσφαίρια στον SARS-CoV-2 και τα ανέλυσαν μια μέρα αργότερα. Εκείνα που είχαν υποστεί την επεξεργασία με το εμβόλιο της γρίπης παρήγαγαν περισσότερα είδη ανοσολογικών μορίων που καταπολεμούν τους ιούς, τις λεγόμενες κυτοκίνες. Αν και η πληθώρα τέτοιων μορίων σε προχωρημένο στάδιο της αρρώστιας μπορεί να βλάψει καθοριστικά έναν ασθενή από COVID-19, προκαλώντας βλάβες σε πολλά όργανα, όταν παράγονται στην αρχή της μόλυνσης βοηθούν σημαντικά τον οργανισμό να αποβάλει το παθογόνο.
Μπορεί να φαίνεται τραβηγμένο ότι ένα εμβόλιο για την προστασία από μια μόλυνση μπορεί να προστατεύσει και από άλλες, όμως σειρά ερευνών συγκλίνουν προς το συμπέρασμα ότι αυτό μπορεί να συμβεί, μέσω της διαδικασίας που ονομάζεται «εκπαιδευμένη έμφυτη ανοσία». Τα εμβόλια λειτουργούν παρακινώντας το προσαρμοστικό ανοσολογικό σύστημα να παράξει αντισώματα, που μπορούν να αναγνωρίσουν το επιτιθέμενο παθογόνο και να το αδρανοποιήσουν. Αλλά πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν ότι ορισμένα εμβόλια εκπαιδεύουν επίσης και το λιγότερο εξειδικευμένο, αλλά πιο γρήγορης ανταπόκρισης έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα, βελτιώνοντας την ικανότητά του να καταπολεμήσει πολλά είδη μολύνσεων. Τα εμβόλια φαίνεται να το πετυχαίνουν αυτό αναπρογραμματίζοντας βλαστοκύτταρα, που οδηγούν στην αύξηση των κυττάρων αυτής της πρώιμης έμφυτης ανοσολογικής αντίδρασης.
Γενικώς τα εμβόλια
Σε δύο επιστημονικές δημοσιεύσεις, τον Ιούνη και το Σεπτέμβρη, ερευνητές γνωστοποιούν το εύρημά τους ότι οι ρυθμοί νόσησης από COVID-19 ήταν χαμηλότεροι σε περιοχές της Ιταλίας όπου μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων ηλικίας άνω των 65 ετών είχε κάνει εμβόλιο για τη γρίπη. Σε μια προδημοσίευση άλλης έρευνας, τον Ιούλη, ερευνητές διαπίστωσαν ότι ενήλικοι που είχαν κάνει πρόσφατα το εμβόλιο της γρίπης, της πολιομυελίτιδας, της ανεμοβλογιάς, της ιλαράς - παρωτίτιδας - ερυθράς, του αιμόφιλου της ινφλουέντζας, της ηπατίτιδας ή του πνευμονιόκοκκου, είχαν μικρότερη πιθανότητα να διαγνωστούν με τον νέο κορονοϊό.
Αυτήν τη στιγμή πραγματοποιούνται περισσότερες από δέκα κλινικές δοκιμές σε όλον τον κόσμο για να προσδιοριστεί αν το εμβόλιο για τον βάκιλο της φυματίωσης προσφέρει προστασία απέναντι στην COVID-19. Το εμβόλιο αυτό έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο νόσησης από ασθένειες του αναπνευστικού και μικρότερη παιδική θνησιμότητα, ακόμη και σε περιοχές που δεν διαδίδεται η φυματίωση. Στη μελέτη των Ολλανδών επιστημόνων, ο Νετέα και οι συνεργάτες του εξέθεσαν ένα μέρος των ανοσοκυττάρων του πειράματός τους στο εμβόλιο για τη φυματίωση πριν τα εκθέσουν στο εμβόλιο για τη γρίπη. Διαπίστωσαν ότι η έκθεση και στα δύο εμβόλια αύξησε ακόμη περισσότερο την παραγωγή κυτοκινών.
Προς το παρόν υπάρχουν περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Είναι ακόμη νωρίς να πούμε στους ανθρώπους πηγαίνετε να κάνετε το εμβόλιο της γρίπης γιατί θα σας προστατεύσει από την COVID-19, λέει η Φόξμαν. Παρ' όλα αυτά, προσθέτει, κάντε το γιατί θα σας προστατεύσει από τη γρίπη...
Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»
