Του Αιμίλιου Κακλαμάνου, Ειδικευόμενου Παθολόγου στο Λαϊκό Νοσοκομείο, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών του ΕΚΠΑ
Τις τελευταίες μέρες γινόμαστε μάρτυρες της εντεινόμενης λήψης περιοριστικών μέτρων στη χώρα, με αποκορύφωμα την ανακοίνωση της κυβέρνησης για απαγόρευση των μετακινήσεων όλων των κατοίκων σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωση του κορονοϊού.
Εύκολα θα αναλογιστεί κανείς ότι τέτοια μέτρα είναι, αν μη τι άλλο, αναγκαία απέναντι σε έναν τόσο «ύπουλο» και «επιθετικό» εχθρό. Ειδικά αν σκεφτεί ότι όλα σχεδόν τα μέτρα που έχουν ανακοινώσει η κυβέρνηση και οι επιστημονικοί της φορείς είναι τέτοιας φύσεως (καραντίνα, περιορισμοί στις συναθροίσεις, περιορισμοί στα ταξίδια, περιορισμοί στις μετακινήσεις κ.λπ.)...
Ωστόσο το βασικό ερώτημα είναι το εξής: Αρκούν τα τόσα περιοριστικά μέτρα από μόνα τους ώστε να αντιμετωπιστεί μια τέτοια πανδημία; Δικαιολογούνται από ιατρικής σκοπιάς;
Να ξεκαθαρίσουμε: Τα όποια μέτρα ατομικής προστασίας και τα όποια περιοριστικά μέτρα για την πρόληψη της διασποράς του ιού είναι αποσπασματικά και ως εκ τούτου εν μέρει αποτελεσματικά. Το σίγουρο είναι πως από μόνα τους δεν αρκούν. Αν δεν αναλάβουν η κυβέρνηση και το κράτος τις ευθύνες τους απέναντι στην κοινωνία τότε θα θρηνήσουμε πολλά θύματα από ανθρώπους που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί.
Κρίσιμα ερωτήματα πάνω στην ουσία του θέματος
Ας δούμε κάποια στοιχεία με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία και διάφορες επιστημονικές πηγές που αναδεικνύουν την αντιπαράθεση που υπάρχει και εντός της επιστημονικής κοινότητας για την αντιμετώπιση του ιού, τα οποία προφανώς αξιοποιούνται κριτικά:
1) Όλο και περισσότεροι επιστήμονες ανά τον κόσμο δηλώνουν ότι τα περιοριστικά μέτρα από μόνα τους δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας πανδημίας1. Τονίζουν δε ότι δεν υπάρχουν ούτε καν οι κατάλληλες επιδημιολογικές μελέτες που να αποδεικνύουν το αντίθετο. Αυτό που η απαγόρευση της κυκλοφορίας, τα περιοριστικά μέτρα και οι καραντίνες καταφέρνουν να κάνουν είναι η καθυστέρηση της μετάδοσης του ιού στο χώρο και το χρόνο και μόνο αυτό.
Ρωτάμε: Γιατί ακόμα και τώρα δεν προσλαμβάνονται άμεσα και σε μόνιμες θέσεις όλοι οι υγειονομικοί που απαιτούνται ώστε να ανοίξουν τα κλειστά κρεβάτια στις ΜΕΘ; Γιατί δεν επιτάσσονται άμεσα όλα τα ιδιωτικά νοσοκομεία, οι ιδιωτικές κλίνες, οι ιδιώτες γιατροί; Αυτά δεν είναι αποτελεσματικά μέτρα περιορισμού της μετάδοσης και αντιμετώπισης; 'Η μήπως κοστίζουν;
2) Επιστήμονες, ιατροί, επιδημιολόγοι από κορυφαία πανεπιστήμια των ΗΠΑ, σε ανοιχτή επιστολή τους, τονίζουν την ανάγκη δραστικής στελέχωσης, οικονομικής αλλά και υλικοτεχνικής ενίσχυσης των μονάδων Υγείας, καθώς και μέτρων στήριξης, προστασίας και οικονομικής ενίσχυσης των εργαζομένων τόσο στον τομέα της Υγείας όσο και γενικότερα2.
Ρωτάμε: Γιατί δεν εξασφαλίζεται επάρκεια σε μέτρα ατομικής προστασίας για όλους τους εργαζόμενους και ιδίως στα νοσοκομεία; Αντί έστω και γι' αυτά τα μέτρα που μπορούν να παρθούν στο «παρά 5», γιατί στην Ελλάδα ο ΕΟΔΥ βγάζει κατευθυντήριες οδηγίες για το πώς θα πρέπει να συμπεριφέρονται οι υγειονομικοί σε περίπτωση που τα μέσα ατομικής προστασίας δεν επαρκούν (π.χ. σε περίπτωση που δεν υπάρχουν γάντια οι υγειονομικοί θα πρέπει να συνεχίσουν τη δουλειά τους χωρίς γάντια και απλά να πλύνουν πολύ καλά τα χέρια τους);3 Γιατί πολλοί εργαζόμενοι αναγκάζονται να ράψουν τις δικές τους μάσκες (βλέπε «Δρομοκαΐτειο») ή να τις πληρώσουν πανάκριβα εάν και όταν τις βρουν;
3) Όλο και περισσότεροι υγειονομικοί και νομικοί τονίζουν την ανάγκη λήψης των αναγκαίων και όχι υπέρμετρων περιοριστικών μέτρων, έτσι ώστε να υπάρχει και ο αντίστοιχος σεβασμός στα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες4. Ταυτόχρονα τονίζουν ότι τα μέτρα περιορισμού πρέπει να εφαρμόζονται προς όφελος των πολιτών και της κοινωνίας και όχι εναντίον τους.
Ρωτάμε: Πώς είναι δυνατόν να απαγορεύονται οι συναθροίσεις άνω των 10 ατόμων σε ανοιχτό χώρο, αλλά σε δεκάδες εργασιακούς χώρους να «συναθροίζονται» πολύ περισσότεροι εργαζόμενοι, χωρίς μέτρα ατομικής προστασίας, για να συνεχίσει να κερδίζει ο εργοδότης; Δεν είναι δυνατόν να μην μπορούν να απαγορευτούν οι απολύσεις (στα έργα κι όχι στα λόγια). Εκτός εάν η κυβέρνηση τις θεωρεί μέτρο για την αντιμετώπιση του «συνωστισμού» στους εργασιακούς χώρους... Δεν είναι δυνατόν αντί να πολλαπλασιάζονται τα δρομολόγια των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, ώστε να μη συνωστίζεται ο κόσμος, αυτά να μειώνονται. Ο κορυφαίος παραλογισμός (ή μήπως είναι πολιτική απόφαση;) φαίνεται στην άρση της απαγόρευσης πολιτικής επιστράτευσης και κάθε μορφής επίταξης κατά τη διάρκεια απεργίας, πέραν της μελλοντικής εφαρμογής του μέτρου στη μετα-Covid19 εποχή... Την ίδια στιγμή, ενώ 42.000 επιπλέον εργαζόμενοι έχουν χάσει τη δουλειά τους από τις αρχές Μάρτη, δεν είναι στους λόγους μετακίνησης η ελεύθερη κυκλοφορία ενός μέλους ΔΣ σωματείου.
4) Γιατί αυτά τα μέτρα περιορισμού δεν συνοδεύονται από αντίστοιχους προληπτικούς ελέγχους, καθετοποιημένους μέσα στην κοινότητα;
Ακόμα και η πείρα από καπιταλιστικές χώρες δείχνει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Η Κίνα έχτισε ακόμη και ολόκληρα νοσοκομεία εντός ολίγων ημερών για να εξασφαλίσει τις αναγκαίες υποδομές για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Επίσης, επιστήμονες από τη Γερμανία (η οποία παρά τον μεγάλο αριθμό κρουσμάτων παρουσιάζει πολύ μικρό αριθμό θανάτων από τον ιό) τονίζουν ότι το βασικό μέτρο πρόληψης - συμπληρωματικά προς τα περιοριστικά μέτρα - είναι η έγκαιρη διάγνωση μέσω της μαζικής εφαρμογής διαγνωστικών τεστ στον πληθυσμό5. Αντίστοιχη είναι και η εμπειρία από τη Νότια Κορέα, η οποία μάλιστα κατάφερε να περιορίσει σημαντικά ακόμη και τον αριθμό των κρουσμάτων.
Ρωτάμε: Γιατί τα τεστ για τον ιό γίνονται με όλο και αυστηρότερα κριτήρια; Μήπως λόγω έλλειψης αντιδραστηρίων; Γιατί δεν υπάρχει επαρκές προσωπικό να τα κάνει; Γιατί δεν επανδρώνονται τώρα τα νοσοκομεία και η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας με βάση τις πραγματικές τους ελλείψεις;
Αποθέωση της ατομικής ευθύνης
Στη σημερινή κατάσταση που βιώνουμε, η ατομική ευθύνη εκθειάζεται ως η μοναδική λύση απέναντι σε ένα συλλογικό πρόβλημα, ενώ οι πραγματικοί υπεύθυνοι για την αδυναμία μας να αμυνθούμε απέναντι στην πανδημία μένουν στο απυρόβλητο, «νίπτουν τας χείρας» τους και παίρνουν μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας.
Βγήκες από το σπίτι; Είσαι συνένοχος...
Η κυβέρνηση δεν έχει προμηθεύσει τα νοσοκομεία με γάντια, μάσκες, αναπνευστήρες, κλίνες ΜΕΘ; Δεν φταίει σε τίποτα...
Αφού σου είπαμε ...μη βγαίνεις από το σπίτι!
Όπως τονίζουν λοιπόν οι αρμόδιοι, «ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του!». Ο Μεσαίωνας σε όλο του το μεγαλείο!
ΥΓ: Ένας από τους υπουργούς για να δικαιολογήσει αυτές τις αποφάσεις επικαλέστηκε το βιβλίο του Αλμπέρ Καμί «Η Πανούκλα», ένα μνημειώδες έργο ενάντια στον φασισμό και τον πόλεμο. Δεν ξέρουμε αν το έχει διαβάσει... Πάντως, στο τέλος ο Καμί γράφει: «Η μαρτυρία όσων χρειάστηκε να πράξουν και αναμφίβολα όφειλαν και πάλι να πράξουν ενάντια στον τρόμο και στα αδυσώπητα όπλα του, παρά τους προσωπικούς τους σπαραγμούς, όλοι οι άνθρωποι που μη μπορώντας να είναι άγιοι και αρνούμενοι να αποδεχτούν τις μάστιγες, προσπαθούν ωστόσο να είναι γιατροί».
Παραπομπές
1. Effectiveness of travel bans -- readily used during infectious disease outbreaks -- mostly unknown, https://www.sciencedaily.com/releases/2020/02/200213175923.htm
2. Achieving A Fair and Effective COVID-19 Response: An Open Letter to Vice-President Mike Pence, and Other Federal, State and Local Leaders from Public Health and Legal Experts in the United States, https://law.yale.edu/sites/default/files/area/center/ghjp/documents/final_covid-19_letter_from_public_health_and_legal_experts.pdf
3. Οδηγίες για τη χρήση του εξοπλισμού ατομικής προστασίας σε περίπτωση ελλείψεων, https://eody.gov.gr/odigies-gia-ti-chrisi-toy-exoplismoy-atomikis-prostasias-se-periptosi-elleipseon/
4. Covid-19 - The Law and Limits of Quarantine, Wendy E. Parmet, J.D., and Michael S. Sinha, M.D., J.D., M.P.H., https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2004211?query=featured_home
5. Experts: Rapid Testing Helps Explain Few German Virus Deaths By The Associated Press, https://www.nytimes.com/aponline/2020/03/09/world/europe/ap-eu-virus-outbreak-germany.html
Αναδημοσιεύεται από τον «Ριζοσπάστη», 26/3/2020.
