Σώπα, μη μιλάς…
ΑΖΙΖ ΝΕΣΙΝ (1915-1995). Τούρκος συγγραφέας και πολιτικός ακτιβιστής. Από τους πιο γνωστούς λογοτέχνες της Τουρκίας διεθνώς. Γενέτειρά του η νήσος Χάλκη της Κωνσταντινούπολης. Μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο, στα 19 χρόνια του φοίτησε στη σχολή Ευελπίδων της Τουρκίας, το 1939 έγινε ανθυπολοχαγός. Στα γράμματα τον βλέπουμε για πρώτη φορά το 1944 με διηγήματα και ποιήματα στην εφημερίδα “μιλιετ” και ένα χρόνο αργότερα αποτάχθηκε από τον στρατό για τις αριστερές του πεποιθήσεις. Για να ζήσει άνοιξε μπακάλικο, αλλά είδε πως δημοσιογράφος του ταίριαζε καλύτερα!
Τις αριστερές του ιδέες τις διοχέτευε σε περιοδικά και εφημερίδες και αυτές έγιναν η αιτία το 1947 να βρεθεί για πρώτη φορά στην φυλακή και μετά στην εξορία. Συνολικά πέρασε πεντέμισι χρόνια από την ζωή του στις φυλακές σε διάφορες περιόδους. Από το 1970 ήτανε από τούς δημοφιλέστερους συγγραφείς στην Τουρκία. Έγραψε ποίηση, διηγήματα, θέατρο, δοκίμια και ασκούσε κριτική στο Τουρκικό καθεστώς, ζητώντας την επαναφορά της Δημοκρατίας στη χώρα. Ήτανε κατά του θρησκευτικού φανατισμού και σφοδρός επικριτής του Ισλάμ! στις αρχές του 1990 επικηρύχθηκε με 100.000 δολ. από έναν Τούρκο επιχειρηματία γιατί μετέφραζε τους “Σατανικούς στίχους” του Σαλμάν Ρούσντι, που η Ισλαμική φετφά είχε καταδικάσει σε θάνατο για προσβολή του Προφήτη Μωάμεθ!
Ο Αζίζ Νεσίν είχε έρθει στην Αθήνα το 1991 για το βραβείο “Αμπντί Ιπεκτσί” Ελληνοτουρκικής φιλίας. Πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 6/7/1995 μέσα σε βιβλιοπωλείο της Σμύρνης την ώρα που υπόγραφε τα βιβλία του. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε τριάντα γλώσσες και στα Ελληνικά.
«ΣΩΠΑ ΜΗ ΜΙΛΑΣ…» ‘Ενα από τα γνωστότερα ποιήματά του, περιγράφει τον φόβο και τα «πρέπει» μιας κοινωνίας ανθρώπων ―που πια― είναι παγκόσμια, που ζει την «σιωπή της» σαν να έχει από χρόνια… πεθάνει!!.. Και ξάφνου… ΞΥΠΝΑΕΙ… ΘΥΜΩΝΕΙ… ΟΥΡΛΙΑΖΕΙ… ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΕΙ!!!… ΜΙΛΑΕΙ… ΜΙΛΑΕΙ… ΦΩΝΑΖΕΙ… – ΕΙΜΑΙ ΕΔΩ, ΥΠΑΡΧΩ… ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ!!!!!!
Σώπα, μη μιλάς…
Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή
κόψ' τη φωνή σου
σώπασε επιτέλους
κι αν ο λόγος είναι αργυρός
η σιωπή είναι χρυσός.
Τα πρώτα λόγια που άκουσα από παιδί
έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα μου λέγανε:
"σώπα".
Στο σχολείο μου κρύψαν την αλήθεια τη μισή,
μου λέγανε :"εσένα τι σε νοιάζει ; Σώπα!"
Με φιλούσε το πρώτο κορίτσι που ερωτεύτηκα και μου λέγανε:
"κοίτα μην πεις τίποτα, σσσσ....σώπα!"
Κόψε τη φωνή σου και μη μιλάς, σώπαινε.
Και αυτό βάσταξε μέχρι τα είκοσί μου χρόνια.
Ο λόγος του μεγάλου
η σιωπή του μικρού.
Έβλεπα αίματα στο πεζοδρόμιο,
"Τι σε νοιάζει εσένα;", μου λέγανε,
"θα βρεις το μπελά σου, σώπα".
Αργότερα φωνάζανε οι προϊστάμενοι
"Μη χώνεις τη μύτη σου παντού,
κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, σώπα"
Παντρεύτηκα, έκανα παιδιά,
η γυναίκά μου ήταν τίμια κι εργατική και
ήξερε να σωπαίνει.
Είχε μάνα συνετή, που της έλεγε "Σώπα".
Σε χρόνια δίσεκτα οι γονείς, οι γείτονες με συμβουλεύανε :
"Μην ανακατεύεσαι, κάνε πως δεν είδες τίποτα. Σώπα"
Μπορεί να μην είχαμε με δαύτους γνωριμίες ζηλευτές,
με τους γείτονες, μας ένωνε , όμως, το Σώπα.
Σώπα ο ένας, σώπα ο άλλος σώπα οι επάνω, σώπα οι κάτω,
σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο.
Σώπα οι δρόμοι οι κάθετοι και οι δρόμοι οι παράλληλοι.
Κατάπιαμε τη γλώσσά μας.
Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.
Φτιάξαμε το σύλλογο του "Σώπα".
και μαζευτήκαμε πολλοί
μία πολιτεία ολόκληρη, μια δύναμη μεγάλη, αλλά μουγκή!
Πετύχαμε πολλά, φτάσαμε ψηλά, μας δώσανε παράσημα,
τα πάντα κι όλα πολύ
εύκολα, μόνο με το Σώπα.
Μεγάλη τέχνη αυτό το "Σώπα".
Μάθε το στη γυναίκα σου, στο παιδί σου, στην πεθερά σου
κι όταν νιώσεις ανάγκη να μιλήσεις ξερίζωσε τη γλώσσά σου
και κάν' την να σωπάσει.
Κόψ' την σύρριζα.
Πέτα την στα σκυλιά.
Το μόνο άχρηστο όργανο από τη στιγμή που δεν το μεταχειρίζεσαι σωστά.
Δεν θα έχεις έτσι εφιάλτες , τύψεις κι αμφιβολίες.
Δε θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου και θα γλιτώσεις από το βραχνά να μιλάς ,
χωρίς να μιλάς να λες "έχετε δίκιο, είμαι σαν κι εσάς"
Αχ! Πόσο θα 'θελα να μιλήσω ο κερατάς.
Και δεν θα μιλάς,
θα γίνεις φαφλατάς,
θα σαλιαρίζεις αντί να μιλάς.
Κόψε τη γλώσσά σου, κόψ' την αμέσως.
Δεν έχεις περιθώρια.
Γίνε μουγκός.
Αφού δε θα μιλήσεις , καλύτερα να το τολμήσεις. Κόψε τη γλώσσά σου.
Για να είμαι τουλάχιστον σωστός στα σχέδια και στα όνειρά μου
ανάμεσα σε λυγμούς και σε παροξυσμούς κρατώ τη γλώσσά μου,
γιατί νομίζω πως θα' ρθει η στιγμή που δεν θα αντέξω
και θα ξεσπάσω και δεν θα φοβηθώ και θα ελπίζω
και κάθε στιγμή το λαρύγγι μου θα γεμίζω με ένα φθόγγο ,
με έναν ψίθυρο , με ένα τραύλισμα , με μια κραυγή που θα μου λέει:
ΜΙΛΑ!....
