Το αν ο εμβολιασμός εμποδίζει τη μετάδοση του ιού με φορέα τον εμβολιασμένο δεν αφορά μόνο την τρέχουσα πανδημία. Αυτή η αποστειρωτική δράση, δηλαδή η εξασφάλιση πρακτικά μηδενικού ιικού φορτίου στους εμβολιασμένους ακόμη κι αν εκτεθούν στον ιό, έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση μέχρι εξαφάνισης της ευλογιάς, μιας ασθένειας που σκότωσε 300 εκατομμύρια ανθρώπους από το 1900 και έως την επίσημη εξάλειψή της, το 1980. Το εμβόλιο κατά της ευλογιάς παράγει αντισώματα και γενικότερα ανοσολογική αντίδραση, που καθαρίζει πλήρως τον ιό από τον οργανισμό.
Κι άλλα εμβόλια που χρησιμοποιούνται σήμερα, όπως εκείνο της ιλαράς, πετυχαίνουν αποτελεσματική αποστειρωτική δράση απέναντι στον αντίστοιχο ιό, ενώ εμβόλια όπως της ηπατίτιδας Β δεν έχουν τέτοια αποτελεσματικότητα. Με τα εμβόλια αυτού του είδους το ανοσοποιητικό εκπαιδεύεται, ώστε να μην εκδηλωθούν τα συμπτώματα της ασθένειας, που προκαλεί η μόλυνση με τον ιό, αλλά το παθογόνο παραμένει στον οργανισμό και μπορεί να μολύνει άλλους ανθρώπους. Η έλλειψη αποστειρωτικής ανοσίας σημαίνει ότι το παθογόνο μπορεί να συνεχίσει να κυκλοφορεί μέσα στον πληθυσμό, προκαλώντας την ασθένεια σε μη εμβολιασμένους και ευπαθείς, ή ακόμα να εξελιχθεί, ώστε να αποφεύγει τις ανοσολογικές αντιδράσεις.
Εμπειρία
Μπορεί η αποστειρωτική ανοσία να ήταν ο στόχος των εμβολίων για την COVID-19, όμως σύμφωνα με την Νατάσα Κρόουφορντ, ανώτερη τεχνική σύμβουλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αυτού του είδους η ανοσία δεν είναι απαραίτητη για να κοπάσει η πανδημία. Σημασία έχει πόσο ο εμβολιασμός μπορεί να περιορίσει την ανεξέλεγκτη διάδοση του ιού.
Για παράδειγμα, ο ροταϊός, που προκαλεί έντονο εμετό και διάρροια και γι' αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά, δεν παύει να παράγει αντίγραφά του στον οργανισμό του εμβολιασμένου. Γι' αυτό εκδηλώνεται σ' αυτόν μια ελαφριά μορφή της ασθένειας, όμως ταυτόχρονα το μικρότερο ιικό φορτίο περιορίζει τη δυνατότητα μετάδοσής του, προσφέροντας έμμεση προστασία στους μη μολυσμένους. Τέσσερα με δέκα χρόνια μετά την έναρξη του εμβολιασμού για τον ροταϊό στις ΗΠΑ, υπήρξε μείωση από 74% έως 90% στα θετικά τεστ για τον ιό αυτόν. Τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα με άλλα παθογόνα, όπως το βακτήριο του κοκκίτη, που αν δεν εξαλειφθεί πλήρως μπορεί να επανέλθει επιθετικά μετά τη μείωση των αντισωμάτων στον οργανισμό. Ομως και στην περίπτωση του κοκκίτη, ο εμβολιασμός οδήγησε στη μείωση των κρουσμάτων στο ένα δέκατο όσων εμφανίζονταν πριν από την έναρξή του. Ο ιός της πολιομυελίτιδας δεν εξαλείφεται από το σχετικό εμβόλιο που λαμβάνεται από το στόμα. Παρ' όλα αυτά, χάρη στη συστηματική χρήση του ο ιός αυτός κοντεύει να εξαλειφθεί σε παγκόσμια κλίμακα και αυτό θα είχε ήδη συμβεί αν δεν υπήρχαν μη εμβολιασμένα τμήματα του πληθυσμού.
Πρόβλεψη
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν από τέσσερις μήνες, υπολογίστηκε ότι αν ένα εμβόλιο για τον κορονοϊό προστατεύει το 80% αυτών που εμβολιάζονται και εμβολιαστεί το 75% του πληθυσμού, τότε θα μπορούσε να καμφθεί η επιδημία, με παύση των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αν όμως, το εμβόλιο απλώς εμποδίζει την εκδήλωση της ασθένειας ή απλώς μειώνει το μεταδιδόμενο ιικό φορτίο, πρόσθετα μέτρα δημόσιας υγείας θα πρέπει να διατηρηθούν. Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με τον Μπ. Λι, έναν από τους ερευνητές, ακόμη κι ένα μη αποστειρωτικό εμβόλιο θα μείωνε την πίεση στο σύστημα Υγείας και θα έσωζε ζωές.
Το εμβόλιο της γρίπης ίσως είναι το κοντινότερο παράδειγμα του τι πρέπει να περιμένουμε από τα εμβόλια για την COVID-19. Τα εμβόλια αυτά δεν είναι αποστειρωτικά και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αφενός τα κάνουν λιγότερο από το 50% των ενηλίκων και αφετέρου ο ιός της γρίπης μπορεί να μεταλλάσσεται γρήγορα και να μεταπηδά από ένα βιολογικό είδος σε ένα άλλο, του επιτρέπει να αλλάζει συνεχώς, δυσκολεύοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα να τον αναγνωρίσει. Παρ' όλα αυτά ο εμβολιασμός για τη γρίπη μειώνει τις νοσηλείες των ηλικιωμένων κατά 40% και την ανάγκη για ΜΕΘ (ανεξαρτήτως ηλικίας των ενηλίκων) κατά 82%.
Η έρευνα για τους εποχικούς κορονοϊούς δείχνει ότι και ο SARS-CoV-2 θα εξελιχθεί, ώστε να ξεφεύγει από το ανοσοποιητικό και τα εμβόλια, αν και μάλλον με πιο αργό ρυθμό συγκριτικά με τη γρίπη. Ωστόσο, η εμπειρία και από τους άλλους ιούς δείχνει ότι δεν χρειάζεται 100% αποτελεσματικότητα των εμβολίων ή 100% κάλυψη του πληθυσμού για να νικηθεί μια μολυσματική ασθένεια.
