Ολο και περισσότεροι εργαζόμενοι δηλώνουν πως δεν υπάρχουν όρια μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής
Η εξ αποστάσεως εργασία (τηλεργασία), που από μέτρο κατά της εξάπλωσης της πανδημίας τείνει να γενικευτεί και να καθιερωθεί σε μόνιμη βάση σε πολλούς επιχειρηματικούς ομίλους, μέσα στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής δεν θα μπορούσε παρά να αξιοποιηθεί προς όφελος των εργοδοτών. Δηλαδή ως μία ακόμα «ευέλικτη» μορφή εργασίας, όπου η εργασία και η παραγωγικότητα προσαρμόζονται πλήρως στις ανάγκες της επιχείρησης, ενώ εντείνεται η εκμετάλλευση και μειώνεται το εργασιακό κόστος.
Οπως και άλλες «ευέλικτες» μορφές απασχόλησης και ημιαπασχόλησης, η τηλεργασία έχει διαφημιστεί ως ένας τρόπος «εξισορρόπησης» της επαγγελματικής και προσωπικής/οικογενειακής ζωής, «προς όφελος» του εργαζόμενου, ιδιαίτερα των γονιών.
Πολύ περισσότερο, η τηλεργασία πλασάρεται ως μια «άνετη» μορφή εργασίας. Οπως λένε, ο εργαζόμενος δουλεύει στο σπίτι του, στο πάρκο, στο καφέ, ακόμη και στην παραλία - κι ας σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα ότι καλείται να δουλεύει στον ελεύθερο χρόνο του, στις διακοπές, ακόμα κι όταν είναι άρρωστος.
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες που δημοσιεύτηκαν σε διεθνή ΜΜΕ («Bloomberg», «The Guardian» κ.α.), οι εργαζόμενοι που δουλεύουν από το σπίτι εργάζονται περισσότερες ώρες και έχουν μεγαλύτερο φόρτο εργασίας, ιδιαίτερα από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά. Οι επιχειρήσεις εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τη συγκυρία της πανδημίας και επέβαλαν παρατεταμένη εργάσιμη μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Περισσότερες ώρες εργασίας
Ο μέσος χρόνος που ένας υπάλληλος ο οποίος εργάζεται από το σπίτι είναι συνδεδεμένος στον υπολογιστή του, σε Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία, Καναδά, Ολλανδία και ΗΠΑ, έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από δύο ώρες τη μέρα από τότε που ξέσπασε η πανδημία του νέου κορονοϊού, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας υποστήριξης επιχειρήσεων «NordVPN Teams».
Πιο συγκεκριμένα, οι εξ αποστάσεως εργαζόμενοι στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν δει τη βδομάδα εργασίας τους να αυξάνεται κατά σχεδόν 25% και αποσυνδέονται κατά μέσο όρο μετά τις 8 το βράδυ, ενώ το ίδιο ισχύει και για τους υπαλλήλους στην Ολλανδία. Τα στοιχεία της «NordVPN» προέκυψαν από ανάλυση δεδομένων από τους διακομιστές της για να δουν πώς χρησιμοποιούνται ιδιωτικά επιχειρηματικά δίκτυα από υπαλλήλους που εργάζονται με τηλεργασία.
Ξεχωριστή έρευνα της εταιρείας «Wildgoose», που δημοσιεύτηκε στον «Guardian», διαπίστωσε ότι από το 44% των εργαζομένων στο Ηνωμένο Βασίλειο ζητήθηκε από την εργοδοσία να κάνουν περισσότερη δουλειά τον τελευταίο χρόνο. Ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι των μεσαίων επιχειρήσεων ανέφεραν αυξημένο φόρτο εργασίας.
Οι έρευνες έδειξαν επίσης ότι όσοι εργάζονται με τηλεργασία έκαναν πιο σπάνια και πιο μικρά διαλείμματα για μεσημεριανό γεύμα, εργάζονταν ακόμα κι όταν ήταν άρρωστοι, χωρίς να παίρνουν αναρρωτική άδεια, και οι περισσότεροι εργαζόμενοι ήταν «πάντα συνδεδεμένοι και διαθέσιμοι», καθώς ο διαχωρισμός μεταξύ εργασίας και ελεύθερου χρόνου είναι «θολός».
Στην ερώτηση «τι θα μπορούσε να κάνει η εταιρεία για να μη νιώθουν εξάντληση ή άγχος στην τηλεργασία», το 55% των υπαλλήλων απάντησαν ότι «θα βοηθούσε» αν ο εργοδότης απαιτούσε επικοινωνία και εργασία εντός των ωρών εργασίας...
Τα στοιχεία της «NordVPN» δείχνουν ότι το Γενάρη οι εργαζόμενοι σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ συνδέονταν κατά μέσο όρο για 11 ώρες τη μέρα - από 9 ώρες στο Ηνωμένο Βασίλειο και 8 ώρες στις ΗΠΑ πριν από την έναρξη του lockdown τον Μάρτη του 2020. Στους εξ αποστάσεως εργαζόμενους στον Καναδά επίσης αυξήθηκαν οι ώρες που ήταν συνδεδεμένοι, από 9 σε 11 τη μέρα.
«Με τον αυξημένο φόρτο εργασίας και μια ανησυχητική τάση να εργάζεσαι όταν είσαι άρρωστος, ο εργασιακός και ο προσωπικός χρόνος των εργαζομένων γίνονται ολοένα και πιο δυσδιάκριτοι, σε μια εποχή που είναι κρίσιμο αυτά τα δύο να διαχωρίζονται», αναφέρουν ειδικοί, προσθέτοντας πως η εργάσιμη μέρα τείνει να χάσει τα όριά της - μια κατάσταση που θα διατηρηθεί μετά την πανδημία - «και θα υπάρξει πραγματικά πολύ αρνητικός αντίκτυπος στην ψυχική υγεία και την ευημερία των εργαζομένων».
Δεύτερη και τρίτη δουλειά
Οι νέες τεχνολογίες θα έπρεπε να μειώνουν τις ώρες εργασίες, να αυξάνουν τον ελεύθερο χρόνο και να βελτιώνουν τη ζωή των εργαζομένων. Αντ' αυτού, μεγάλες εταιρείες, από αυτοκινητοβιομηχανίες έως «γίγαντες» της τεχνολογίας και της πληροφορικής, προσπαθούν να αξιοποιήσουν εργαζόμενους άλλων επιχειρήσεων οι οποίοι έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, στο πλαίσιο του «ευέλικτου ωραρίου της τηλεργασίας». Τελικά ο εργαζόμενος καταλήγει να δουλεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ για διάφορες εταιρείες, μια τάση που επεκτείνεται ραγδαία στην Ιαπωνία και αλλού.
Μια τέτοια περίπτωση είναι η «Yahoo Japan», που προσλαμβάνει εργαζόμενους με συμβόλαια δύο - τριών μηνών ως «συμβούλους στρατηγικής» για τον σχεδιασμό νέων διαδικτυακών υπηρεσιών. Δεν χρειάζεται να εμφανίζονται στο γραφείο της «Yahoo Japan», παρά μόνο σε διαδικτυακές συναντήσεις, και απασχολούνται μερικές ώρες το μήνα.
Δικαίως η «Yahoo Japan» εξέφρασε μεγάλες προσδοκίες για το πρόγραμμα «δευτερεύουσας απασχόλησης» που αφορά εξειδικευμένο, μορφωμένο και πάμφθηνο εργατικό δυναμικό.
Αντίστοιχα η «Unilever Japan», το ιαπωνικό σκέλος του ευρωπαϊκού κολοσσού καταναλωτικών προϊόντων, προσλαμβάνει εργαζόμενους για περίπου 10 ώρες εργασίας το μήνα, υπογραμμίζοντας ότι όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι αναζητούν δεύτερη δουλειά «για να κάνουν την καλύτερη δυνατή χρήση του χρόνου που εξοικονομείται από την τηλεργασία»...
Μεταξύ άλλων επιχειρήσεων που έχουν προσλάβει άτομα για «δευτερεύουσες θέσεις εργασίας» είναι η «Daihatsu», η «Yamaha Motor» και η «Mitsubishi», δηλώνοντας πως «ένα πλεονέκτημα για τις εταιρείες είναι ότι μπορούν να αξιοποιήσουν το ταλέντο των εξωτερικών εργαζομένων χωρίς να ξοδέψουν πάρα πολλά».
Η ιαπωνική κυβέρνηση προωθεί επίσης τέτοιες προσλήψεις στο πλαίσιο συνολικών εργασιακών μεταρρυθμίσεων. Οι επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να επιτρέπουν στους υπαλλήλους τους να αναλαμβάνουν δευτερεύουσες θέσεις εργασίας, αρκεί να μη διαταραχθούν οι κύριες εργασιακές τους ευθύνες. Ορισμένες μάλιστα εταιρείες, των οποίων οι επιχειρηματικές δραστηριότητες μειώθηκαν λόγω πανδημίας, ενθαρρύνουν ακόμα και τους υπαλλήλους τους να αναλάβουν δευτερεύουσες θέσεις εργασίας, για να αντισταθμίσουν τους χαμένους μισθούς.
Η «CrowdWorks Inc.», μεγάλη εταιρεία διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, έκανε γνωστό ότι ο αριθμός των ατόμων που δήλωσαν πως αναζητούν δευτερεύουσα απασχόληση ήταν 3,79 εκατομμύρια στα τέλη Ιούνη, από περίπου 1 εκατομμύριο πριν από ένα χρόνο.
Στο μεταξύ, σύμφωνα με ειδικούς, η εργασία «πολλαπλών θέσεων εργασίας» οδηγεί τους εργαζόμενους να δουλεύουν περισσότερες ώρες από πριν, και αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων υγείας.
Ιδια εικόνα σε όλες τις χώρες
Οι έρευνες μεταξύ των εργαζομένων οι οποίες δείχνουν ότι τα όρια μεταξύ της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής εξαφανίζονται κατά την τηλεργασία είναι παρόμοιες σε όλες τις χώρες.
Ετσι, τα 2/3 (65%) των Ρώσων εργαζομένων που εργάζονται εξ αποστάσεως θέλουν να επιστρέψουν στο γραφείο, σύμφωνα με πρόφατη δημοσκόπηση από το Κέντρο Ερευνών Κοινής Γνώμης.
Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση, πριν από την έναρξη της πανδημίας μόνο το 4% των ερωτηθέντων είχαν εργαστεί από το σπίτι, και σήμερα το ποσοστό έχει σχεδόν τριπλασιαστεί. Αναφορικά με τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η δουλειά από το σπίτι, οι μισοί Ρώσοι που εργάζονται εξ αποστάσεως (52%) δήλωσαν ότι η τηλεργασία έχει τόσα πλεονεκτήματα όσα μειονεκτήματα. Πάνω από τους μισούς (65%) δήλωσαν ότι οι ώρες εργασίας τους είχαν γίνει πιο παράτυπες και ακανόνιστες κατά τη διάρκεια της τηλεργασίας.
Αντίστοιχη πραγματικότητα διαμορφώνεται και στην Ισπανία, όπου η κυβέρνηση - όπως και άλλες κυβερνήσεις - προωθεί νομοσχέδιο για να μπουν κανόνες στην εργασία από το σπίτι. Παραμένει όμως το ερώτημα πώς θα εφαρμοστούν οι κανόνες στην πράξη, ποιος θα ελέγχει και - πολύ περισσότερο - ποιος θα αναγκάσει τις επιχειρήσεις να τους εφαρμόσουν...
Για παράδειγμα, συζητιέται στην Ισπανία οι εργοδότες να καλύπτουν τα λειτουργικά έξοδα των εργαζομένων που δουλεύουν από το σπίτι και «να ρυθμιστεί η εξ αποστάσεως εργασία έτσι ώστε να προστατεύονται τα δικαιώματα των εργαζομένων», κατοχυρώνοντας «χρόνο αποσύνδεσης».
Σε κάθε περίπτωση οι επιχειρηματικοί όμιλοι θα έχουν το «πάνω χέρι», ενώ οι εργαζόμενοι υπό το φόβο της απόλυσης θα προσαρμόζονται στις «ανάγκες» της επιχείρησης, είτε με τηλεργασία είτε με φυσική παρουσία στους χώρους δουλειάς.
