Με αφορμή διάφορα περιστατικά σε σχολεία το τελευταίο διάστημα, ιδιαίτερα μετά την επίθεση στον 17χρονο μαθητή σε σχολείο του Βύρωνα, αναθερμάνθηκε η συζήτηση για τον σχολικό εκφοβισμό, το λεγόμενο «bullying».
Ο όρος αποδίδεται στα ελληνικά ως «ενδοσχολική βία», «σχολικός εκφοβισμός» ή καλύτερα ως «θυματοποίηση». Ο ορισμός ωστόσο του «bullying» παραμένει προβληματικός, αφού κάτω από την «ομπρέλα» του συχνά τσουβαλιάζονται από απλά πειράγματα μέχρι και το πραγματικά απαράδεκτο φαινόμενο της θυματοποίησης ενός μαθητή, της στοχοποίησής του και του επαναλαμβανόμενου εκφοβισμού του.
Με άλλα λόγια, μιλάμε για ένα φαινόμενο που πρέπει να εξετάζεται νηφάλια, με επιστημονικά κριτήρια, στις πραγματικές του διαστάσεις. Και οι πραγματικές του διαστάσεις στη χώρα μας δείχνουν ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο όχι γενικευμένο, αλλά υπαρκτό, που για την αντιμετώπισή του δεν αρκούν οι διαπιστώσεις του τύπου «η βία δεν έχει θέση» στο σχολείο, ούτε οι υποδείξεις για «σεβασμό στη διαφορετικότητα»...
Το σχολείο δεν είναι σε γυάλα ή σε κενό αέρος, είναι μέρος της κοινωνίας μας, όπου η βία είναι συστατικό της στοιχείο: Από την ανεργία, τη φτώχεια και την ανασφάλεια, μέχρι την ένταση της καταστολής, τους πολέμους και την προσφυγιά. Οπως συστατικό της στοιχείο είναι ο ανταγωνισμός, ο ατομισμός, η λογική «ο θάνατός σου η ζωή μου». Σ' αυτό το πλαίσιο διαπλάθονται οι προσωπικότητες των νέων σήμερα, καθώς η κοινωνία, η ηθική της, οι στάσεις, οι συμπεριφορές κ.λπ. καθορίζονται από το συγκεκριμένο κοινωνικοοικονομικό σύστημα μέσα στο οποίο υπάρχουν.
Το σύστημα, με λίγα λόγια, καλλιεργεί αξίες, τρόπους και στάσεις ζωής που τελικά αντιστρατεύονται την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση, κατακερματίζουν τη νεανική προσωπικότητα, διαμορφώνουν νέους ανθρώπους φοβισμένους, αδύναμους να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Αυτές τις εμπειρίες συσσωρεύουν τα παιδιά μέσα στο σημερινό περιβάλλον. Αυτό είναι το θερμοκήπιο μέσα στο οποίο καλλιεργούνται, αναπαράγονται και διογκώνονται φαινόμενα όπως αυτό του «σχολικού εκφοβισμού».
Με δεδομένα τα παραπάνω, είναι φανερό ότι δεν αρκούν μερικές καμπανιακές ενημερώσεις και συζητήσεις στα σχολεία, κάθε φορά που το φαινόμενο έρχεται πιο οξυμένο στην επικαιρότητα. Αν θέλουμε πραγματικά να σκύψουμε πάνω στον σχολικό εκφοβισμό ως κοινωνικό φαινόμενο, πρέπει να κοιτάξουμε κατάματα τις σάπιες αξίες της σημερινής κοινωνίας και την αντανάκλασή τους στο σχολείο.
Με αυτήν την έννοια, η απάντηση στο πρόβλημα βρίσκεται στην αναζήτηση των ακριβώς αντίθετων αξιών από αυτές που προβάλλει η σάπια σημερινή κοινωνία. Ομαδικότητα και συλλογικότητα στη θέση του ακραίου ατομισμού και του «κοιτάω την πάρτη μου». Αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια στη θέση του ανταγωνισμού. Νοιάξιμο στη θέση της αδιαφορίας για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Οργανωμένη συλλογική πάλη για όσα δικαιούμαστε είναι η διέξοδος για τη δικαιολογημένη απέχθεια που νιώθει ο νέος για το σύστημα που τον καταδικάζει, και όχι ο ατομικός ακραίος δρόμος της θυματοποίησης ή της στοχοποίησης του διπλανού του.
Γι' αυτό και η συζήτηση για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, αλλά και για τη στήριξη και αλληλεγγύη προς τους μαθητές και τις οικογένειες που αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε πρόβλημα (οικονομικό, υγείας κ.λπ.), χρειάζεται να γίνει πρώτα και κύρια υπόθεση των συλλόγων, των σωματείων, των γονιών και φυσικά των ίδιων των μαθητών και φοιτητών - σπουδαστών, μέσα από τα μαθητικά τους συμβούλια, τους συλλόγους τους, τα συλλογικά τους όργανα, που πρέπει να έχουν ανοιχτά μάτια και αυτιά και να παίρνουν θέση για όσα συμβαίνουν γύρω τους.
